فسکۆ، کۆترێکی سپی

دلاوەر علی سۆفی کەریم

ئەم شاری سلێمانیە هەردەم پڕ بوە لەجوانی، هەردەم جوانیەکانی لەناشیرینیەکانی زۆرتر بون، کاتێک دێینە سەر باسی هونەر، شاکارەکانی هونەر لەسلێمانی لەدایکبون هەردەم لەئەدەبیش بڕوانین قسەی ئێمەی ناوێت بەسەدان شاهید لەشاعیران‌و ئەدیبان نەک خۆیان بەڵکو شیعرەکانیان‌‌و ئەدەبەکەیان ئەدوێ، خۆ ئەگەر لەبەرگری‌و شۆڕشیش بکۆڵینەوە ئەوا مێژوو ئەو شاهیدیەمان بۆ ئەدا.

ئەوەی لێرەدا ئەمانەویت باسی لێبکەین ئەو کەسانەن کە وەک کۆتری ئاشتی وەک پەپولە بەبێدەنگی دێن‌و بەبێدەنگیش ئەرۆن، لەپیاوانی قسەخۆش‌و قۆشمەو نوکتە بازەکانی شارن، ئەوەی من مەبەستمە لێرەدا بیدەم بەگوێی خەڵکی شاردا ئەوەیە کە نەمری بەهیچ نرخێک ناکڕرێت ئەگەر خۆی لەخۆیدا بەسروشتی لەدایک نەبوبێت‌و بەسروشتیش گەورە نەبوبێت، زۆر کەسمان بینی لەلاپەرەی رۆژنامەو گۆڤارەکانی سەردەمی دوابڕاودا نوسیان‌و زۆریشیان وت بەراستەوخۆو ناڕاستەوخۆ خزمەتیان بەدیکتاتۆرەکەی عۆجە کرد، لەم سەردەمی دوای ڕاپەڕینەشدا قەوانەکەیان هەڵگێڕایەوەو لەئاوازێکی تر بۆیان خویندین، نەک لەهەردوبەری جۆگاکە لەوەڕان بەڵکو بەهەرچواردەورا دەمیان ژەنیبوە لەوەڕی پاکژ، لەکوێوە شەماڵ‌و باکەی خۆش بوایە ئەوان شەنی خۆیان ئەکردو زمانیشیان هەمان ئەو زمانە درێژە بوو کە بۆ لاپەڕە زەردەکانی بەعسیان ئەنوسی، لەبەرامبەریشداو لەهەمان ئەو ڕۆژانەداو بەدرێژایی حوکمی گۆڕ بەگۆڕی بەغداو لەسەردەمی حوکمی کوردی خۆشماندا، کۆمەڵێک خەڵکی پاک‌و کۆتر ئاسا هەبون کە هیچ ڕۆژێک نەسەریان بۆ ڕژێمی پێشو لەقاندوە نەلەم زەمانەشدا دەرگای مەسئولی نامەسئولیان قلیشاندۆتەوە بۆ بەخشیش‌و بەرات وەرگرتن.

ئەوی لەم چەند دێڕەی سەرەوەدا خستمانە بەر دیدی بەڕێزتان بۆ یادەوەری یەکێکە لەکوڕە پاک‌و بێگەردو بێگرێ‌و یەکڕوەکانی شارو سابونکەرانیەکی قۆشمەو پێشمەرگەیەکی ڕاستەقینەو پیاوێکی شان‌و مل هیلاک‌و نەفس بەرزێکی کەم وێنە کە خۆشەویستی زۆرێک لەکوڕانی شاری بۆخۆی داگیر کردبوو، ئەو تەنها دڵە ساف‌و بێگەردەکانی داگیر کردبوو نەهیچ موڵکێکی گشتی داگیر کردبوو، نەهیچ زیادەڕەویەکیشی کردبوە سەر موڵکی گشتی، نەلەکەسیش ئەترسا.

ئەو دڵە سپیە، ئەو پیاوە قسەخۆش‌و قوشمەیە، ئەو پێشمەرگە ڕاستەقینەیە ئەو کوڕەی سابونکەران کاکە (فسکۆ)یە، ئەوەی بوە هەوێنی ئەم نوسینە پرسەکەی بوو، کە یەکێک بوو لەو پرسانەی دور لەڕیایی، پرسەیەکی چڕو قەرەباڵغ، بەکوردی دور لەماستاوو خۆدەرخستن بوو، دڵنیام پرسەکەرانیش زۆریان یادەوەری خۆش‌و جوانیان لەگەڵ ئەم پیاوەدا هەبوە کە دڵێکی سپی بوو، سپیتر لەشاپەڕی کۆترە سپیەکانی خۆی، کە هەردەم لەگەڵیاندا ئەژیا دڵی وەک دڵی ئەوان ساف‌و بێگەردو بێ فێڵ بوو.

کاکە (فازیل کەریم فەرەج – ناسراو بە فسکۆ) کە بەبنەچە ئەچوەوە سەر بنەماڵەیەکی ڕۆژهەڵاتی کوردستان‌و بەدیاریکراوی شاری بانە، لەدایکبوی گەڕەکی گوێژە بوو، لەساڵی (١٩٤٩) لەنزیک چوخمەکەی سابونکەران چاوی بەدنیا هەڵهێنابوو، ئەوا ئەمساڵیش پاش حەفتا ساڵ تەمەن بەجێی هێشتین‌و چوە دنیای جاویدانەوە، ئەوی جێگەی ڕامانە ئەوەیە کاکە فسکۆ کە ئەو پرسە راستەقینەو بێڕیایەی بۆ بەڕیوە چوو، تەنها سەرمایەکەی قسە خۆشەکانی بوو، ئەوەی ئەو پیاوە لەم شارەدا داگیری کردبوو تەنها دڵەکان بوو، ئەوەشی لەپاشی جێما تەنها یادەوەریەکانی بوو، ئەوەی ئەو پیاوە خاوەنی بوو ئەو لەخۆبوردییەی بوو، کە هەردەم دوانەکەوت بو لەکارونی پیاوەتی، هەر لەشۆڕشی ئەیلولەوە تا ئەو ڕۆژەی کۆچی دوایی کرد دوا نەکەوت لەئەرکی نیشتمانی‌و پێشمەرگایەتی، لەوپەڕی لێقەومان‌و تێکشانیشدا ورەی بەرنەئەداو هەر بەنوکتەو قسەی خۆش ڕۆژگاری بەڕێئەکردو ئەبوە ورەو پشت بۆ هاوڕێکانی، کەی کوردستان ئەوی بویستایە دوانەئەکەوت، ئەو کاتانەش کە پێویستی بەبژێوی ژیان بوایە سەتڵ‌و فڵچەکەی هەڵئەگرت‌و بەبۆیاخچیەتی خۆی ئەژیان، کاتەکانی تریشی لەگەڵ کۆترەکانیدا بەسەرئەبرد، ڕەنگە زیادەڕۆیی نەبێت بڵێین دڵسافی‌و دڵپاکی لەوان وەرگرتبوو. لەیادمە جارێکیان پێموت کاکە فازیل بۆ ئەوەندەت حەز لەکۆترە؟ وتی لەبەرئەوەی درۆم لەگەڵ ناکەن.

جا سەرنجڕاکێش ئەوەیە ه