(2 – 2 و کۆتایی)
هەروەها لەتێڕوانینی حكومەتی هەرێمدا كۆی یەدەكی غازی سروشتی بە (200) تریلیۆن پێ سێجا (لە نێوان 3,5 – 6 تریلیۆن مەتر سێجا)دایە، بەدیاریكراوی وەزارەتی سامانە سروشتییەكان بە (5,7) تریلیۆن مەتر سێجا باسی دەكات، ئەمە لەكاتێكدا كۆی یەدەكی غازی هەموو جیهان (186 تریلیۆن م3)یە، كەواتە هەرێم لە (3 %)ی قەبارەی غازی جیهان پێكدەهێنێت، كە لە (57) بلۆكدا هەرێم مامەڵەی جۆراو جۆری لەسەر دەكات، ئێ بەڵام ئەم بڕە ئەگەر لەسەر ئاستی گەورەترین كێڵگەكان وەریبگرین، كێڵگەی كۆرمۆر (70 %)ی بۆ پێداویستی بەرهەمهێنانی كارەبا لەناوخۆدا بەكاردەهێنرێت، تێبینی ئەوە بكەین كە وەزارەتی كارەباو سامانە سروشتییەكان لە یەك بەروار و ساڵدا دامەزراون، لە هەرێمی كوردستان رێژەی بەكاربردنی كارەبا نا سروشتی زیادیكردووە.
خاوەنی گەورەترین پێشانگە بۆ فرۆشتنی مۆلیدات‌و وزەی كارەبایی «ئەردەوان موحسن مموندی» بۆ تۆڕی رووداو دەڵێت: ساڵانە (500) هەزار مۆلیدە دێتە هەرێمی كوردستانەوە. راوێژكاری وەزارەتی كارەبا لەهەرێم «حەمە ئەمین هەورامی» دەریخستووە هەرێمی كوردستان رۆژانە (11) ملیۆن لیتر سوتەمەنی پێویستە بۆ وێستگەكانی كارەبا كە ئەمە تێچووەكەی زۆرە، دەشڵێت هەوڵدراوە كە غازی سروشتی بەكارببەین‌و بتوانرێت رۆژانە (2600) مێگاوات كارەبا بە (420) ملیۆن پێ سێجا غاز بەرهەم بهێنین، ئەمەش بۆ هەرێمێك بەپێی ژمارەی دانیشتوان كەم بێت‌و ژمارەی كارخانە گەورەكانی پیشەسازیشی سفر بێت. بێگومان پێویستی بە پێداچونەوەیە.
سێهەم: كورتهێنانی دارایی هەرێمی كوردستان
جۆن رۆبێرت (John Roberts) لەئامادەكردنی «راپۆرتی پێشهاتەكانی غازو نەوتی كوردستانی عیراق»دا بۆ «ئەنجومەنی ئەتلەنتیك» دەڵێت:»ساڵی (2015) وەزیری سامانە سروشتیەكانی هەرێم «د.ئاشتی هەورامی» لە (20ی نۆڤەمبەری 2015) لەمیانەی لوتكەی ئابووری‌و وزەی ئەنجومەنی ئەتلەنتیكدا لە ئیستانبوڵ وتویەتی «ئێمە تووشی كورتهێنانێكی گەورەی دارایی بوینەتەوە، بەهۆی ئەوەی پێشبینیەكانمان هەڵە بوون، لەنیوەی یەكەمی (2015)دا ئێمە بەنیازی (7) ملیار دۆلار بوین، كەچی تەنها (2) ملیار دۆلارمان بەدەستهێناوە، بۆیە ناتوانین مانگانە (1,4) ملیۆن دۆلار بۆ خزمەتگوزارییە گشتیەكان دابین بكەین». لەمیانەی سەردانی جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێم بۆ واشنتۆن «قوباد تاڵەبانی» بۆ پرسی ئاسایش‌و كۆمەكی دارایی لە (14ی ئەپریڵی 2016) وتویەتی « ئێمە مانگانە 400 ملیۆن دۆلار كورتهێنانمان هەیە لەسێكتەری نەوتدا».
وەزارەتی سامانە سروشتیەكان لەپێگەی فەرمی خۆی لەساڵی (2007)دا بڵاویكردۆتەوە (تائێستاش لەسەر پێگەكە هەیە) كە «پلانی حكومەت وایە لەكۆتایی (2015)دا رۆژانە ملیۆنێك بەرمیل نەوت هەناردە بكات‌و لەساڵی (2019)شدا هەناردەی نەوتی هەرێم بگەیەننە (2) ملیۆن بەرمیل نەوت لەڕۆژێكدا، ئەمە لەكاتێكدا لەنیوەی یەكەمی (2018)دا (مانگی ئایاری 2018) هەرێمی كوردستان رۆژانە (326) هەزار و 774 بەرمیلی هەناردە كردووە، لەم كاتەدا یەك بەرمیل نەوت بە (78) دۆلار بووە، هەرێم بە (8) دۆلار كەمتر فرۆشتویەتی، كۆی مانگەكە داهاتەكەی كردویەتیە (709,100,000) ملیۆن دۆلار، ئەم بڕە نزیكەی لەوەی مووچەی تەواوەتی فەرمانبەرانی هەرێمی پێ دابین بكرێت، بەڵام چونكە سیاسەتی ئابووریی نەوتی هەرێم لەسەرەتاوە شكستی هێناوەو (توقع- Expectation)كانی هەڵەبووە، بۆیە بەشێكی ئەو داهاتەی بەدەستدێت بۆ پڕكردنەوەی كورتهێنانی پێشوتر دەچێت.
چوارەم: تیۆریزەكردنی وزە لە هەرێم
نەوت‌و غاز بابەتێكە، زیاتر دەچێتە ناو چوارچێوەی زانستێكی نوێوە لە پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان پێی دەوترێ (پەیوەندییە ئابوورییە نێودەوڵەتیەكان- International Political Economy) ئەگەر پەیوەندییە نێودەوڵەتیەكان ئاماژە بێت بۆ تاتوێكردنی جۆرو رێبازی پەیوەندییەكان لەنێوان «فاعل-ئەكتەر»ە نێودەوڵ
Kurdish