لەگەڵ هەڵایسانی جەنگی فرە لایەنەی بازرگانیی لەلایەن ئەمێركاوە بە سەركردایەتی دۆناڵد ترامپ، مەترسیی هەڵایسانی جەنگی نێودەوڵەتیی دراو رووی لە زیادبوونە، دوای ئەوەی هەریەك لە چین و یەكیتیی ئەوروپا بەهای یوان و یۆرۆیان داشكاند، دەشێ ئەمەش هانی واشنتن بدات بەهای دۆلاری ئەمێركی دابشكێنێت.
بەهۆی رەوشی ناوخۆیی ئابووریی توركیاو گرژییەكانی لەگەڵ ئەمێركا لیرەی توركیا نزیكەی ٤٠% بەهاكەی لەبەرامبەر بە دۆلاری ئەمێركا لەدەستدا، هاوكات بەهۆی سەوداكاریی بازاڕی دراوەوە بەهای یۆرۆ و ئیستەرلینی‌و رۆبڵی روسی‌و راندی باشووری ئەفریقیاو روپێی هیندی داشكان، هەموو ئەم داشكاندنانە كاریگەریی نەرێنی لەسەر بانكەكانی ئەوروپا و بازاڕی پشكی ئەوروپا و ئەمریكا هەبوو.
هەڵایسانی جەنگی دراو
راستە پشتیوانی ئەوروپا و قەتەرو رووسیا داڕمانی بەهای لیرەی توركیا بەشێوەیەكی كاتی راگرت، تاوەكو رێگری لە داڕمانیكی دارایی بكەن چونكە زیانیكی ئابووریی گەورەی بە ئەوروپا و رووسیاو بازەڕە هەلكەوتووەكان دەگەیاند، لەگەڵ ئەمەشدا ئابووریی توركیا پێویستی بە پشتیوانی زیاترو گەورەتر هەیە، رەنگە ناچاری كات زیاتر بە ئاراستەی رووسیاو چین‌و هەندێك دەوڵەتی تردا هەنگاو بنێت.
بەوجۆرە تەقوتۆقی بازرگانی هەڕەشەی هەڵایسانی جەنگی دراو دەكات، ئەو رەسمە گومرگییانەی دۆناڵد ترامپ بەسەر چین و یەكێتیی ئەوروپا و كەنەدا و مەكسیك و دوواینیشیان توركیا سەپاندی، ئەو دەوڵەتانەشی بەو ئاراستەیەدا برد كە بە هەمان شێوە رەسمی گورمگی لەسەر هاوردەی ئەمێركا بۆ وڵاتەكانیان زیاد بكەن.
لەپەرەسەندێكی دواتردا، چین و یەكیتیی ئوروپا بەهای دراوەكانیان بە ئامانجی پشتیوانیكردنی هەناردەیان داشكاند، ئەمەش هەوڵەكانی ئەمێركای بۆ راستكردنەوەی لاسەنگی تەرازووی بازگانیی نێوانیان شكست پێهێنا، ئەمێركاش جگە لە گوشاری زیاتر بۆ سەر بەیجین و برۆكسل بۆ جێگیركردن نرخی گۆڕینەوەی دراوەكانیان هێچ ئەگەرێكی تری لەبەردەستدا نییە، یان ئەوەتا خۆی وەك ئەوان بەهای دۆلارەكەی دائەشكێنێت.
هەڵكشانی قەرزی دەرەكی
ئەگەر هاتوو ئەمێركا پەنای بۆ داشكانی بەهای دۆلار برد، ئەوا زۆربەی دەوڵەتانی جیهان بەناچاری بەهای دراوەكانیان دائەشكێنن، بۆ ئەوەی بتوانن كێبڕكێ و هانی ئابوورییەكانیان بدەن و پشتیوانی لە هەناردەیان بكەن، ئەوەش لەڕێی داشكاندنی نرخی سود یان دیاریكردنی نرخی گۆڕینەوەی دراوەكانیان بۆ هێزی بازاڕ بەجێبهێڵن، واتە لە سایەی سیاسەتی ئازادكردنی نرخاندنی گۆڕینەوەی دراو. ئەم سیاسەتی داشكاندنی بەهای دراوە پێی دەگوترێ سیاسەتی هەژاركردنی دراوسێ، كاتێك دەوڵەتێك هەڵدەستێت بە سەپاندن رەسمی گومرگی بەسەر دەوڵەتانی تردا، هەوكاتیشی بەشێوەی ئاشكرا یان نهێنی بەهای دراوی وڵاتەكەی خۆی دائەشكێنێت، بۆ ئەوەی خۆشگوزەرانی لەسەر حسابی دەوڵەتانی تر كە دووچاری كێشەی ئابووری دەبنەوە، بەدیبهێنێت.
لە حاڵەتی تریشدا، دەوڵەت هەیە بەناجاری بەهای دراوەكەی دائەشكێنێت، دەشێ لەسەر داوای سندوقی نێودەوڵەتیی نەخت بێت، بۆ ئەوەی لێوەی چارەسەری هەڵكشانی قەرزی دەرەكی یان كورتهێنانی تەرازووی پێدان (هەڵكشانی هاوردەی لەبەرامبەر بە هەناردەی)، هەروەها هانی بەرهەمی ناوخۆیی و یەدەك لە نەختی بیانی زیاد بكات.
Kurdish