نه‌وت وگاز له‌ نێوان مادده‌ 112 ی ده‌ستور و یاسای وه‌زاره‌تی نه‌وتی عیراقدا


دواجار دادگای باڵای فیدڕاڵی، له‌ دانیشتنی چواره‌می دادبینی ڕۆژی 27-6-2018 له‌ ده‌عوای ژماره‌ (59)ی وه‌زاره‌تی نه‌وتی عیراق به‌رامبه‌ر وه‌زاره‌تی سامانه‌ سروشتییه‌كان، ئاڕاسته‌ی دادگای بۆ ڕاڤه‌كردنی هه‌ردوو مادده‌ی (111) و (112)ی ده‌ستووری عیراقی دیاریكرد، دوا ماوه‌ش (مهله‌) دیاریكرا بۆ لایه‌نه‌كانی داوا كه‌ تاوه‌كو 4-8-2018وه‌ڵامی پرسیاری دادگا بده‌نه‌وه‌.

پشتبه‌ستن به‌ ده‌قی ئۆرجناڵی بڕیاری دادگای فیدڕاڵی، پیشه‌ییانه‌ ئه‌م خاڵانه‌ی خواره‌وه‌ ده‌خه‌ینه‌ڕوو:

یه‌كه‌م: له‌ بڕیاری ڕۆژی 27-6 ی دادگای فیدرالی هاتووه‌ كه‌: (وه‌زاره‌تی نه‌وتی عیـراق له‌ داواكه‌یدا پشتیبه‌ستووه‌ به‌ مادده‌ی (111)ی ده‌ستوور كه‌ تیایدا هاتووه‌ (النفگ والغاز هو ملك كل الشعب العراقی فی كل اڵاقالیم والمحافڤات)، دادگای فیدڕاڵیش پێی وایه‌ ئه‌م مادده‌یه‌ حوكمێكی گشتی داناوه‌ بۆ سامانی نه‌وت و گاز، له‌ هه‌مان كاتدا دادگای باڵای فیدڕاڵی ده‌ڵێت ده‌ستووری عیراقی له‌ مادده‌ی (112) نه‌خشه‌ی چۆنیه‌تی جێبه‌جێكردنی حوكمی گشتی مادده‌ی (111)ی داڕشتووه‌، كه‌ ده‌بێت به‌ پێی قانونێك بێت كه‌ ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عیـراق ته‌شریعی ده‌كات و تا ئێستا دوای تێپه‌ڕبوونی (12) دوانزده‌ ساڵ به‌سه‌ر ده‌ستووردا، ده‌رنه‌چووه‌، به‌پێـی ئه‌م لێكدانه‌وه‌یه‌ی دادگای فیدڕاڵی مادده‌ی (112)ی ده‌ستوور به‌ چوارچێوه‌ی قانونی بۆ پرۆسه‌كانی نه‌وت و گاز له‌ سه‌رتاسه‌ری عیـراق له‌ بواره‌كانی ده‌رهێنان و فرۆشتن و دابه‌شكردنی داهاتی فرۆشی نه‌وت و گاز داناوه‌.

دووه‌م: به‌ پێی هه‌ردوو بڕگه‌ی مادده‌ی (112)ی ده‌ستوور كه‌ دادگای فیدڕاڵی یه‌كلایی كردۆته‌وه‌ وه‌ك بنه‌مای قانونی مادده‌ی (111)ن، ده‌بێت دوو قانون له‌لایه‌ن ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عیراق ده‌ربچێت به‌م شێوه‌یه‌:

1: (قانونی دابه‌شكردنی داهاته‌ نه‌وتی و گازییه‌كان) له‌سه‌ر ئه‌م بنه‌ما ده‌ستوورییانه‌ی خواره‌وه‌ كه‌ له‌ بڕگه‌ی یه‌كه‌می مادده‌ (112)ی ده‌ستوور هاتووه‌:

ڕ. (تقوم الحكومە الإتحادیە بإدارە النفگ والغاز المستخرج من الحقول الحالیە مع حكومات اڵاقالیم) ده‌سه‌ڵاتی حكومه‌تی فیدڕاڵی ته‌نها ئیداره‌دانی نه‌وت و گازی ده‌رهێنـراوه‌ ته‌نها له‌و كێڵگه‌ نه‌وتی و گازییانه‌ی كه‌ له‌ پێش نافژبوونی ده‌ستوور له‌ ڕۆژی 20-5-2006 به‌رهه‌مهێن بوون نه‌ك كێڵگه‌كانی داهاتوو كه‌ دوای ئه‌و ڕێككه‌وته‌ به‌رهه‌می نه‌وت یان گازیان ده‌بێت، و ته‌نها له‌ قۆناغی به‌ڕێوه‌بردنی نه‌وت و گازی به‌رهه‌مهاتوو و قۆناغه‌كانی پێش ئه‌وه‌ ناگرێته‌وه‌، ئه‌م ده‌سه‌ڵاته‌ش ڕه‌ها نییه‌ بۆ حكومه‌تی فیدڕاڵی به‌ڵكو ده‌بێ له‌گه‌ڵ (مع) حكومه‌تی هه‌رێم بێت نه‌ك ته‌نها ده‌سه‌ڵاتی ڕه‌های وه‌زاره‌تی نه‌وتی عیراق كه‌ تا ئێستاش كارده‌كات به‌ قانونی مه‌ركه‌زیی وه‌زاره‌تی نه‌وت ژماره‌ (101)ی ساڵی 1976، كه‌ سه‌رتاپای ئه‌و قانونه‌ مه‌ركه‌زییه‌ پێچه‌وانه‌ی مادده‌ی (112)ی ده‌ستووره‌، چونكه‌ ئه‌و قانونه‌ ساڵی 1976 ده‌رچووه‌ و ده‌سه‌ڵاتی ڕه‌های داوه‌ به‌ وه‌زاره‌تی نه‌وتی عیـراق، و دادگای فیدڕاڵی به‌ ئاماژه‌كردنی بۆ مادده‌ی (112)ی ده‌ستوور به‌ ناڕاسته‌وخۆیی ڕه‌تی ده‌كاته‌وه‌ كه‌ (قانونی وه‌زاره‌تی نه‌وتی عیـراق) پاڵپشتی قانونی ده‌عواكه‌ی وه‌زاره‌تی نه‌وت بكات، و مادده‌ی (112)ی ده‌ستوور حوكمێكی تایبه‌ته‌ و قه‌یدی داناوه‌ له‌سه‌ر مادده‌ی (130)ی ده‌ستوور كه‌ حوكمی گشتییه‌ و باس له‌ نافژبوونی یاساكانی پێش 2006 ده‌كات.

ب. (علی ان توزع وارداتها بشكل منص