ساته‌وه‌ختى پیاوى به‌هێز


پێشتر وا باو بوو كه‌ سه‌رده‌مى سه‌ركرده‌ به‌هێزه‌كان له‌گه‌ڵ كۆتاییهاتنى سه‌ده‌ى رابردوودا كۆتاییهاتووه‌ و ده‌ركه‌وتنى ئه‌وانه‌ په‌یوه‌ست بووه‌ به‌ هه‌ندێك وه‌رچه‌رخانى جیا و تایبه‌تى ده‌رهاویشته‌ى بێكه‌ڵكى جه‌نگه‌كانى سه‌ربه‌خۆیى یاخود جه‌نگه‌ جیهانییه‌كانه‌وه‌، به‌ڵام به‌دواداچوونى رووداوه‌كان ئه‌وه‌ ده‌رده‌خه‌ن كه‌ ئاڵنگارییه‌كانى ئه‌م سه‌ده‌یه‌ هیچى له‌ ئاڵنگارییه‌كانى سه‌ده‌ى پێشخۆى كه‌متر نییه‌، ئیدى با پێدراوه‌كان و بارودۆخه‌كانیش جیاواز و گۆڕا بن. 
 
پێده‌چێت وڵاته‌كان له‌ هه‌ندێ جاردا، وه‌ك ئه‌وه‌ وابن كه‌ چاوه‌ڕێى پیاوێك بكه‌ن، پیاوێك تواناى كردنه‌وه‌ى ده‌روازه‌كانى ئومێدى هه‌بێت، ئیراده‌كان كۆبكاته‌وه‌، دووراییه‌كان نزیكبخاته‌وه‌، ئه‌و ده‌ستپێشخه‌رییانه‌ بكات كه‌ ئه‌وانى دى لێى دوودڵن. پیاوێك دۆگما و چه‌قبه‌ستوویى بشكێنێت و ته‌مبه‌ڵى و ته‌وه‌زه‌لى و ده‌ستیده‌ستی ببه‌زێنێت و ئازایه‌تیى ئه‌وه‌ى هه‌بێت كه‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ى قاڵبه‌ میراتى و به‌جێماوه‌كانه‌وه‌، بیر بكاته‌وه‌. زێده‌ڕۆیى نییه‌ كه‌ بگوترێت ئه‌و جۆره‌ پیاوانه‌ له‌وپه‌ڕى پێویستیدا ده‌رده‌كه‌ون، چونكه‌ وه‌رچه‌رخانه‌ قورسه‌كان پێویستیان به‌ خاوه‌نى دیدگا و خاوه‌نى بڕیار و خاوه‌نى ئیراده‌ هه‌یه‌. 

هه‌ندێك جار ده‌ركه‌وتنى پیاوى جیا و تایبه‌ت، ده‌بێته‌ هۆى دووركه‌وتنه‌وه‌ى وڵات له‌و گۆشه‌گیرییه‌ى كه‌ بۆى ده‌ڕوات، خه‌ونى لاوه‌كانى نوێ ده‌كاته‌وه‌ و به‌شدارییان پێده‌كات له‌ دروستكردنى چاره‌نووسیدا. دوورى ده‌خاته‌وه‌ له‌ خورپه‌ و تێوه‌ژانى خوێناوى و هه‌ره‌سه‌ كوشنده‌كان. 

چیدى خۆرئاوا ناتوانێت (پیاوێكى به‌هێز) بخاته‌وه‌ كه‌ هه‌یبه‌تى ده‌سه‌ڵاته‌كانى تێپه‌ڕێنێ. دیموكراسیه‌ت له‌و كه‌سه‌ به‌هێزانه‌ ده‌ترسێت كه‌ خولیا و په‌رۆشییه‌كى قووڵیان بۆ ده‌سه‌ڵاتێكى بێ سنوور هه‌یه‌، بۆیه‌ سه‌ركه‌وتوو بووه‌ له‌ رێكخستن و پلانڕێژیى كۆتوبه‌ند كردنیان. ده‌ستوره‌كان به‌زه‌ییان تێدا نییه‌، له‌ ساتى ئاهه‌نگگێڕان به‌ بۆنه‌ى سه‌ركه‌وتنى خۆیه‌وه‌، كه‌سى سه‌ركه‌وتوو كاتى جێهێشتنى پۆسته‌كه‌ى ده‌زانێت. په‌رله‌مان بۆ ساتێكیش له‌ كۆسپ و له‌مپه‌ر بۆ دروستكردنى دواناكه‌وێت و راى گشتییش دوودڵ نابێت له‌ په‌لاماردانى. فرتوفێڵى نه‌یاران و رۆژنامه‌نووسان ده‌كه‌ونه‌ گیانى سه‌رۆك و رۆژانه‌ له‌ پێچ و په‌ناكانى سوسیال میدیادا خوێنى ده‌ڕژێت، چونكه‌ ئه‌وه‌ روون و ئاشكرایه‌ كه‌ دیموكراسیه‌ت گره‌و له‌سه‌ر رۆڵى دامه‌زراوه‌كان و به‌رده‌وامیپێدانیان ده‌كات نه‌ك له‌سه‌ر قاره‌مانى ده‌ستكراوه‌ى سنوور به‌زێن. 

خۆرئاوا، سه‌ره‌ڕاى پێشكه‌وتوویى و به‌هێزیى و دره‌وشاوه‌یى، به‌ڵام هه‌موو جیهانیش نییه‌، ئه‌وانه‌ به‌هه‌ڵه‌داچوون كه‌ له‌و باوه‌ڕه‌دابوون گونده‌ گه‌ردوونییه‌كه‌ به‌ خێرایى باوه‌ڕ به‌و نموونه‌یه‌ دێنێت كه‌ له‌ كاتى گلۆربوونه‌وه‌ و خۆكوشتنى یه‌كێتى سۆڤیه‌ت-دا ناوبانگى سه‌ركه‌وتنه‌كانى هه‌موو لایه‌كى گرته‌وه‌. گره‌وه‌كانى نه‌برانه‌وه‌ و سیستمى تاك جه‌مسه‌ریى ته‌مه‌نى درێژ نه‌بوو. ئه‌وه‌تا ده‌بینین یاریزانانى بۆكسێن-ێك گۆڕه‌پانى نێوده‌وڵه‌تییان له‌رزاندووه‌ كه‌ ناكرێت به‌ دیموكراسیه‌ت تۆمه‌تباریان بكه‌ین، لانیكه‌م به‌ شێوه‌ خۆرئاواییه‌كه‌ى. 

بارودۆخى خۆرئاوا زانراوه‌. ئه‌مریكا و جیهان له‌سه‌ر ریتمى تویته‌كانى سه‌رۆك ده‌ژین. راوێژكاره‌كه‌ى ئه‌ڵمانیا-یش نووسینگه‌كه‌ى خۆیى پاراستووه‌، به‌ڵام ئه‌نجامگه‌لى هه‌ڵبژاردنه‌كان وێنه‌كه‌ییان شێواند. مانگى هه‌نگوینیى نێوان گه‌وره‌ى ئه‌لیزیێ و فره‌نسیه‌كانیش به‌ره‌و كۆتاییه‌. خانمى داونینگ ستریت-یش شانى ناوه‌ته‌ ژێر سه‌ركردایه‌تیى گه‌شتى جیابوونه‌وه‌ ل