نە پسپۆری (ئاوم)، نە ئاگاداری ئاوی رووبار‌و دەریاكانم، هەر ئەوەیە چەند شتێكم لەبارەی ئاو و قەیرانی ئاوەوە لەبیرمە- ئای (قەیران) چیمان پێ دەكەیت.
لەبیرمە جارێك بە عەرەبی نووسیبووم (الرافدین نهران كردیان عربیان، لا یمران بشبر من الارض التركیة و لكن الترك ینازعوننا علیهما) –واتە (رافدین) كە دیجلە‌و فوراتن دوو رووباری كورد‌و عەرەبن، بەڵام تورك لەسەر ئەوان شەڕمان پێ دەفرۆشن كە بە یەك بست خاكی توركیشدا دەرباز نابن. (ئەگەر خوا نەخواستە خاكی وایان هەبێ كە داگیریان نەكردبێ). من چوومەتە سەر سەرچاوەی هەردووك لە دیجلە‌و فورات كە لە خاكی كوردستانەوە هەڵدەقوڵێن‌و نووسەرێكی گەورەی كورد یا مامۆستا عەلادین سوجادی بوو. یا مامۆستا مەلا عەبدولكەریمی مودەریس لەبارەی ناوەكانیانەوە نووسیبووی كە كوردین.
(دیجلە) (دەچڵەیە) كە سەیری دیجلە‌و چڵەكانی بكەین راستە (دە) دەردەچن، هەروەها بۆ (فورات) یش نووسیبووی ئەوە لە (فرەهات) ەوە (واتە زۆرهات)ەوە وەرگیراوە.
جا هەر چۆنێك بێت ناوەكانیشیان توركی نین. ئەمە ئەو دوو ئاوەن كە ئێستا شەڕمان لەسەریان پێ دەفرۆشن. هەرچی تەنگۆچەڵەمە یا ئێستای یا(أزمە) یا (کریزیسی) ئێستای ئاوی (ئەڵوەند) ئەوەش چیرۆكیتری لەگەڵ داگیركەرانی خاكی كوردستاندا هەیە. جارێ ناوەكەی (ئەڵوەند)ی كوردی یە و(الوند) ی عەرەبی نی یە. بە (أل) ی تەعریفی عەرەبی. ئێستا كە كاربەدەستانی گوایە موسوڵمانی ئێران دەیانەوەێ ئەو ئاوە بگرنەوە یا (بەنداو) لەلای سەرچاوەكەیەوە دروست كەن‌و خانەقین بەبێ ئاوی خواردنەوەش بهێڵنەوە. وەك بە (خانە)ی (قین)بێت بۆ ئەمەیان، ئەمەش چیرۆكیتری هەیە.
پاش شۆڕشی چواردەی تەموزی 1958 دیسان دەستەی شای ئێران- شەڕیان بە عیراق‌و شەهید عەبدولكەریم قاسم فرۆشت‌و ئاوی (ئەڵوەند)یان گرتەوە. بەڵام ئەو كاتە هەرچەندە شای ئێران پیاوی رۆژئاوا بوو. بەڵام هێشتا هەندێ یاسای نێودەوڵەتی هەبوو. شەهید عەبدولكەریم قاسم پەنای بردە بەر ئەو یاسایانە‌و بەر دەوڵەتان.
دەركەوت لە جیهاندا یاسا هەیە كە باسی ئەو رووبارانە دەكات كە هاوبەشن لەنێوان چەند دەوڵەتێكدا- بەو پێ یە چ دەوڵەتی (سەرچاوە) چ (ئەو دەوڵەتانەی پێیاندا دەڕوات) بەشی خۆیان هەیە‌و نابێ دەوڵەتی سەرچاوە بەشی ئەو دەوڵەتانە ببڕێ كە رووبارەكە دەچێتە ناو خاكیانەوە.
بۆ (ئەڵوەند) ی خۆشەویستیش ئەوە جیاوازی یەك هەیە. سەرچاوەكەی لە خاكی كوردستانەو لەوێوە دێتە ناو بەشی داگیركراوی (عیراق) لە كوردستاندا بە هیچ بستێك لە خاكی ئەم برا (فارس‌و ئازەری یە) موسوڵمانانەی ئێراندا ڕەت نابێ.
كەواتە تا دەچێتە ناو (سیروان)ەوە هەر ئاوی كوردە‌و بە خاكی كوردستانەوە، بەستراوە لە (سەرچاوە) وە بۆ(تێرژان) (من المنبع الی المصب) سە شوكور ئێستا كوردیش بێ دەسەڵات نی یە‌و بەهەر هۆیەكەوە بێت لەناو دەوڵەتانی دەسەڵاتداردا بێ هاوپشت نی یە-كەواتە بۆ ئاوی (ئەڵوەند) دەتوانین پشت بە یاسا نێودەوڵەتێكانەوە ببەستین‌و لای دەوڵەتان شكات بكەین‌و سەركەوتن هەر بۆ ئێمە‌و (هەق) بۆ كوردستانە.
Kurdish