قەیرانی دارایی لە هەرێم ، هەڵکشانی ڕێژەی بێکاری و هێنانی شەڕی تیرۆر بۆ کوردستان لەلایەن ووڵاتانی ئەقلیم و یانی شەری سەپێنراوی داعش دژی گەلی کورد. مامەڵەی حکومەتی ناوەندی عێراق لەگەل حکومەتی هەرێم و بەکارهێنانی فشاری بودجە بڕین وەک سیاسەتێ دژی سیاسەتی نەوتی هەرێم و ڕۆلی ئیران و تورکیا لە سەپاندنی سیاسەتی ئەقلیمی و ووزە هەموو ئەمانە بوونەتە هۆکارێ کە حکومەتی کوردستان بیر لە چاکسازی بکات و باس لە کورت هێنانی بودجە بکات. هەروەها عێراق لە لیستی پێشەوەی گەندەڵی حکومەتەکانی دونیایە کە حکومەتی کوردستان بە فەرمی بەشێ لەم حکومەتەیە لە ڕوانگەی ئینتەرناسیونالەوە.
هەر وەزعێ کە دێتە ئاراوە هەندێ لە مەسەلەی هٶشیاریش لەگەڵ خۆی دێنێ یان ڕادەماڵێ. ئەم هۆشیاریەی حکومەتی کوردستان لە نەزەری ئەوان لە پێویستەوە سەرچاوەی گرتووە کە ئەمەش واقعیاتی خۆی هەیە. بەڵام ئەم وەزعانە درێژە دەکێشن و حکومەتی حزبیش لە کوردستان هەندێ جار بە بەرنامەی کورتماوەی جیاجیا کە سەرچاوەی لە ئۆپراسیۆنەوە گرتووە و هەندێ جاریش بێ بەرنامە کاردەکەن و حوکمی واقع و خۆیان تەسلیمی قەدەر دەکەن. لە خوارەوە هەندێ لە سروشتی کۆمەڵایەتی کۆمەلگا دەنوسینەوە کە شەقامی کوردی لە خۆوە دەگرێ لەگەڵ هەندێ دەربارەی مۆدێلی بەڕێوەبردن و پێکهاتەکانی دەنووسینەوە کە لەم نێوەدا خۆمان لە دواخاڵی شیکردنەوەی دەبورین و هەر لە گشتدا دەمێنینەوە یانی ناچینە نێو ناوەخنی کە ئەمەش کافیە بۆ ئەم ووتارە.
سروشتی کۆمەڵایەتی کۆمەڵگای کوردستان؛
کۆمەڵگاکەمان کۆمەڵگایەکی بەرخۆریە، بێکاری دەمامک دراو لە ڕاددە بەدەرە، هەموو خەڵکی مووچە خۆرە بە پلەی جیاجیا هەر لە کەسێ کە پارەی کەمی بێکاری و نەبوونی هەیە کە لە هەولێر چەند ناوێکی هەیە بندیوار و مەعاشی ئەحمەد ئیسماعیلی پێدەڵین تا دەگاتە موچەی خانەنشینی حزبی بە پێشمەرگەیەکی سادە ( کە لەوانەیە لە ژیانی پێشمەرگە نەبووبێ یان لە فەوجەکان خزمەتی کردبێ یان ناونووسکرابێ یان زیندانی سیاسی نەبووەو بووەتە زیندانی سیاسی هەزار ویەک شتی لەم چەشنە) تا دەگاتە خانە نشینی بە پلەی بەڕیوەبەری گشتی و پلەی سەربازی بەرز و وەزیر ( لە هیچ کابینەیەک نە بەڕێوەبەر بووە و نە وەزیریش و نە سەربازیش بووە) تا دەگاتە ئەندام پەرلەمانەکانی سێ خولی ڕابردوو. ئەمە جگە لە دەیان ئیمتیازاتی تر کە پاسەوانی حزبی وکەسایەتی و بەتالیۆنی تابیەت و هێزی ٧٠ و هەشتا تا دەگاتە جەندین کەسی وەهمی لە دەزگاکانی حکومەت و بوونی خەڵکانێکی زۆر بە چەندین پلەی حزبی و حکومی و هتد. ئەگەر ئەمانە هەموو بنوسینەوە ئەوە هەر کۆتایی نایێ.
لە واقع سیستەمی حوکم لە کوردستان نە نەسەرۆکایەتیە و نە پەرلەمانیش هەمووشیان هەن. بەڵکو حکومەتی چەند زۆنی هەیە ئەمەجگە لە هەماهەنگیەک زیاتر هیچی تر نین. یان حکومەتی کانتۆنی سڵێمانی و گەرمیان یەک ئیدارەی هەیە و هەولێر دهۆک یش هەروا کەرکوک و بناری قەندیل تایبەتمەندی خۆیان هەیە ناوچەکانی کوردنشینی ژێر دەستی داعش و حکومەتی ناوەندی عێراقیش ئەوانیش وەزعێکیان هەیە.
هەموو ئەمانە بەرهەمی وەزعەکانی مێژووی ڕۆژهەلاتی ناوەند و سیاسەتی ڕۆژئاوا لەم ناوچەیە و دواتریش کاریگەری ئەم دوو دەیەی دەسەڵاتی حزبیە کە ئەکێتی و پارتی کە هەندێ لە تایبەتیمەندیدا بە داهێنانی دەناسرێن و گۆڕان و ئیسلامیەکانیش هەستان بە بەشداری کردن لە خستنە ڕووی هەندێ لەم دیاردانە و هەروەها گەشەدان بە هەندێ لەم دیاردانە. بەکورتی هیچیان لەم نێوەدا لەوەی تریان باشتر نین و هەمان لێپرسراویەتیان هەیە لە گەشەدان بەم وەزعە و هەریەک بەگوێرەی قەبارەی خۆی. کە ئەمەش لە واقعدا بۆ کۆمەڵگای کوردستان ڕەنگدانەوەی مۆدێلی بەڕێوەبردنە لە کوردستان.
مۆدێلی بەڕێوەبردن لە کوردستان تۆپ داون کار دەکات، یانی هەمووشتێ لە سەرەوە کە سەرکردایەتی حزبی هەموو حزبەکانە بۆ خوارەوە دادەبەزێ. سەرۆک تا دێگەلە بڕیارەکانی دەڕواو لە کەرکوکیش تەنها لەلای ئاسایشی پارتی مەفعولی هەیە و لە زۆنی سەوز و مۆمەکە هیچ بڕیاری سەرکردایەتی پارتی کە سەرۆکی هەرێم دەگەیەنێ هیچ مەفعولی نیە ئەمە هەمان شتە بۆ شارەوانی بناری قەندیل و گوندە سنووریەکان. بە پێچەوانەوەش هەر ڕاستە. جێگری هەرێم لە دهۆک و هەولێر ناتوانێ یەک کەناس بگوازێتەوە یان وەزیری پێشمەرگە کە گۆڕانە توانی بزوتنەوەی یەک کەرتی سەربازی نیە و هیچ. ئەم مۆدێلە لە هەوڵی کۆکردنەوەی تواناکانیەتی هەرکەس بۆ حزبی خۆی ئەمەش وای کردووە کە خەڵکی لە کوردستان توانایەکی دیپلۆماسی بەرزیان هەیە بۆ سوود وەرگرتن و بەکارهێنانی حزبەکان بۆ قازانجی خۆیان ئەمە نەک هەر نووسەر و ڕۆژنامەنووس و هونەرمەندەکان چەن
Kurdish