ساڵی (2007 – 2008) كاتێك گه‌وره‌ترین قه‌یرانی دارایی ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكای گرته‌وه‌‌و سه‌رئه‌نجام 19 گه‌وره بانكی ئه‌و وڵاته مایه‌پوچبوون‌و 8400 بانكی دیكه‌ش له‌ژێر مه‌ترسی له‌ناوچوون بوون‌و ئه‌نجامه‌كه‌ی زیانلێكه‌وتنی سه‌دان ملیار دۆلار بوو، به‌ڵام نه‌مانبیست بانكێكی حكومی ئیفلاس بكات. سه‌یره له‌م هه‌رێمه‌ی ئێمه‌دا ته‌نیا له‌مۆدێلاتی سیاسی‌و به‌زم‌و ته‌كتیكی هه‌ڵبژاردن‌و مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ته‌كنه‌لۆژیادا جیاوازو سه‌مه‌ره نین، ئه‌وه‌تا هه‌موو هاوكێشه ئابووری‌و نێوده‌وڵه‌تیه‌كانمان به‌زاندو بووین به‌و هه‌رێمه‌ی كه‌بانكه حكومیه‌كانمان ئیفلاسی كردووه!.
سیستمی “ئانه پانه لپانه”!
ئه‌گه‌ر كۆمه‌ڵگه‌ی مرۆڤایه‌تی له‌گه‌ڵ نزیكبوونه‌وه‌ی مانگی دیسه‌مبه‌ردا خۆیان بۆ كرسمس‌و ته‌قاندنی فیشه‌كه شێته‌و ماچێكی رۆمانسیانه‌ی خۆشه‌ویست‌و ئازیزه‌كانیان ئاماده بكه‌ن، ئه‌وه له‌سنووری سلێمانی له‌گه‌ڵ هاتنی دوا مانگی ساڵدا، خه‌ڵكیی خۆیان بۆ گیرفان به‌تاڵی‌و قه‌رزو سه‌ره‌گرتنی به‌رده‌م بانكه‌كان‌و میزاجێكی گرژ ڕاده‌هێنن. ئه‌وه ماوه‌ی دوو ساڵه قه‌یرانی نه‌مانی پاره له‌بانكه‌كانی سنووری پارێزگای سلێمانی دووباره ده‌بێته‌وه، كه‌بێجگه له‌وه‌ی توێژی مووچه‌خۆران‌و خانه‌نشینانی بێزارو بێهوده كردووه، هاوكات كزی جوڵه‌ی بازاڕو وه‌ستانی پڕۆژه‌كان‌و بێمتمانه‌یی سه‌رمایه‌دارانی لێكه‌وتۆته‌وه، كه‌ئه‌گه‌ر خوێندنه‌وه‌یه‌كی ئابورییانه بۆ ئه‌م حاڵه‌ته بكرێت، دڵنیام زیانه‌كانی مه‌ترسیدارن.
ئه‌وه‌ی كه‌سه‌یره ئه‌وه‌یه هیچ لایه‌نێك خۆی ناكات به به‌رپرسیاری ئه‌م قه‌یرانه، من وه‌ك كاری ڕۆژنامه‌وانی خۆم، هه‌م ساڵی پارو هه‌م ئه‌مساڵیش، چه‌ند جارێك په‌یوه‌ندیم به‌جه‌نابی بریكاری وه‌زیری دارایی عیراقه‌وه كردووه، كه‌كورده‌و یه‌كێك له‌و پۆستانه به‌ڕێوه‌ده‌بات كه‌پشكی كورده. له‌وه‌ڵامی پرسیاری بۆچی له‌كۆتایی ساڵدا پاره بۆ هه‌رێم نانێرن، ئاماژه‌ی به‌وه‌داوه كه‌ئه‌وان وه‌ك ناوه‌ند پشكی بودجه‌ی هه‌رێمیان ڕانه‌گرتووه‌و هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی به‌وانه‌وه نییه. ئه‌مه له‌كاتێكدا یه‌كێك له‌بیانووه‌كانی وه‌زاره‌تی دارایی هه‌رێم له‌نه‌مانی پاره له‌بانكه‌كاندا ئه‌وه‌یه كه‌به‌غدا له‌مانگه‌كانی كۆتایی ساڵدا پاره‌یان بۆ نانێرێت!. له‌م نێوه‌نده‌دا ئێمه‌ی هاووڵاتی ناچارین “ئانه پانه لپانه” بۆ دارایی هه‌رێم‌و به‌غدا بكه‌ین، بۆئه‌وه‌ی بزانین كامیان سه‌ره ماری قه‌یرانه‌كه‌ن.
سلێمانی سه‌ر به‌هه‌رێمه؟
عجائیب‌و سه‌مه‌ره‌كان هێشتا ماون.. مووچه‌خۆرێكی هه‌ولێرو دهۆك هیچ كێشه‌یه‌كیان نییه‌و بێ چاوانی بێت مانگانه پاره‌ی قووتی خۆیان وه‌رده‌گرن كه‌بێگومان مافی خۆیانه، به‌ڵام سه‌یره‌كه لێره‌دایه كه‌سلێمانیش هه‌ر سه‌ر به‌حكومه‌تی هه‌رێمه‌و یه‌ك زمان‌و یه‌ك كه‌لتوورو یه‌ك نه‌ته‌وه‌مان هه‌یه، ئیتر بۆچی قه‌یرانه‌كه ته‌نیا له‌سلێمانی بێت!. ئه‌گه‌ر پاره‌ی داهاتی نه‌وت ته‌نیا بۆ بانكه‌كانی هه‌ولێرو دهۆكه، ئه‌ی بۆچی بۆ سلێمانی نییه؟ خۆ یه‌كه‌م بیره نه‌وت له‌م سنووره‌دا بوو.
چه‌ند ڕۆژێك له‌مه‌وبه‌رو له‌چاوپێكه‌وتنێكی ته‌له‌ڤزیۆنیدا جه‌نابی وته‌بێژی حكومه‌تی هه‌رێم ئاشكرایكرد، بڕی 500 ملیۆن دۆلاریان بۆ سلێمانی ناردووه. به‌ڵام خانه‌نشینێكی پشت چه‌ماوه‌ی بێ هێز كه‌ڕۆژانه چه‌ند كاتژمێرێك له‌به‌رده‌م بانكه‌كانی سلێمانیدا ده‌وه‌ستێت، پێی ده‌ڵێن:”مامه گیان برۆره‌وه پاره نییه”. ئێستا تۆپه‌كه له‌گۆڕپانی به‌رپرسانی سلێمانییه، ئه‌گه‌ر ڕاسته ئه‌و پاره‌یه نێردراوه، كه‌واته بۆ بانكه‌كان به‌تاڵن؟. ئه‌گه‌ر به‌و شێوه‌یه‌ش نییه، باوه‌ڵامی وته‌بێژی حكومه‌ت بدرێته‌وه.
باوكێكی زۆردار
قسه‌ی خانه‌نشینێك زۆر سه‌رنجی ڕاكێشام كه‌بۆ ڕۆژنامه‌یه‌كی كوردی دوابوو. ئه‌و ده‌یوت:”پاره‌ی كاره‌بام برده‌وه، به‌ڵام به‌بیانووی ئه‌وه‌ی دوامخستووه لێیان وه‌رنه‌گرتووم، كه‌چی حكومه‌ت زیاتر له 20 ڕۆژه پاره‌ی پێنه‌داوین، گوێی خۆی لێ كه‌ڕ كردووه”. بۆیه ئه‌گه‌ر حكومه‌ت به‌باوكی میلله‌ت ناوببرێت، ئه‌وه باوكێكی دڵڕه‌قی زۆرداره، چونكه قبوڵی نییه مافی بخۆین‌و قایلیشه مافمان بخوات.
له‌كۆتاییدا ئه‌نجامی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی سسیۆلۆژی كه‌چه‌ند لێكۆڵه‌رێكی ئه‌مریكی ئاماده‌یان كردووه، به‌بیری به‌رپرسانی ئه‌م هه‌رێمه ده‌هێنمه‌وه كه‌تایبه‌ته به‌هۆكاره بنه‌ڕه‌تیه‌كانی یاخیبوونی مرۆڤ‌و دروستبوونی بازنه‌ی ناڕه‌ز
Kurdish