زیاترو زیاتر لێكۆڵینه‌وه‌ی زانستی له‌سه‌ر ته‌واوی بواره‌كانی ژیان ده‌كرێ بۆ ئه‌وه‌ی ئێمه هێشتا زیاتر، به‌خته‌وه‌تر، ته‌ندرستتر بژین. زۆربه‌ی جاریش ئه‌وانه‌ی كار له‌سه‌ر ئه‌م پرسیاره گرنگانه ده‌كه‌ن، كه‌سانی زۆر شاره‌زاو توێژه‌ری به‌ناوبانگن. یه‌ك له‌و بابه‌ته هه‌نوكه‌ییانه‌ی ده‌مێكه به‌خه‌ستی كاری له‌سه‌ر ده‌كه‌ن، خواردنه‌و به‌تایبه‌تیش له‌وڵاتانی رۆژئاوا، كه باری ئابووری‌و داهاتی تاك زۆر به‌رزه. ئه‌نجامه‌كانی ئه‌م توێژینه‌وانه، له‌به‌ر گرنگی ناوه‌ڕۆك‌و كارتێكردنی له‌سه‌ر هه‌موو تاكێكی كۆمه‌ڵ، هه‌میشه مشتومڕی زۆر له‌ناو كۆمه‌ڵ ده‌نێنه‌وه‌و بۆ ماوه‌ی چه‌ندین رۆژ له‌ده‌زگاكانی راگه‌یاندنی خۆیان‌و وڵاتانی دیكه‌ی جیهانی باسی لێوه ده‌كه‌ن.
هه‌ر بۆ نموونه: له‌دوا توێژینه‌وه‌ی زانكۆی هارڤارد، نه‌خۆشی خه‌مۆكی به‌خووگرتن به‌خواردنی به‌رهه‌می ئاردی سپی‌و رۆن له‌گه‌ڵ خواردنه‌وه‌كانی پڕ شه‌كرو گۆشتی سور ده‌به‌ستنه‌وه. له‌هه‌مان كات، زانایانی هارڤارد گه‌یشتنه ئه‌و ئه‌نجامه‌ی شه‌راب، قاوه، زه‌یتی زه‌یتون‌و خواردنی سه‌وزه، مرۆڤ له‌مجۆره نه‌خۆشییانه دوور ده‌كاته‌وه.
ئه‌وان له‌و بڕوایه‌دان، ئه‌م شێوه خواردنه‌ی ئێستای وڵاتانی رۆژئاوا، هۆی گه‌وره‌یه بۆ په‌یدابوونی كۆمه‌ڵێك نه‌خۆشی‌و له‌ناو ئه‌وانیش خه‌مۆكی‌و خراپبوونی لایه‌نی ده‌روونی هاووڵاتیان.
ئه‌و ژنانه‌ی خواردنه‌وه‌ی شیرین‌و پڕ شه‌كریان (كۆلا، فانتا، پیپسی، شه‌ربه‌تی قوتووه‌كان…هتد) ده‌خوارده‌وه، ئاردی سپییان زۆر به‌كارده‌هێنا، گۆشتی سوریان ده‌خوارد، رۆنیان زۆر به‌كارده‌هێنا، به‌ڕێژه‌ی ٢٩ تا ٤١ مه‌ترسی تووشبوونی نه‌خۆشی خه‌مۆكی له‌وانه‌ی كه‌متر ئه‌و خواردنۆ خواردنه‌وانه‌ی سه‌ره‌وه‌یان به‌كارده‌هێنا ده‌هاتن. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش زانایان نه‌یانتوانی یه‌ك خواردنی تایبه‌ت ناو بێنن‌و پیشانی بده‌ن، كه ده‌بێته هۆی تووشبوونی كه‌سه‌كه به‌نه‌خۆشی ده‌روونی.
له‌پشت ئه‌و توێژینه‌وه‌ی له‌گۆڤاری Brain بڵاوكرایه‌وه، كۆمه‌ڵێك زانای زۆر گه‌وره‌ی ئێستای جیهان كاریان له‌سه‌ری كردبوو له‌ناو ئه‌وان هه‌ردووك پرۆفیسۆری هارڤارد به‌ناوه‌كانی Walter Willett och Frank Hu هه‌بوو.
گرنگی ئه‌م توێژینه‌وه‌ی سه‌ره‌وه، به‌ستنه‌وه‌ی خواردنه به‌ته‌ندروستی، كه ده‌كاته ئه‌وه‌ی ئه‌و خواردنانه‌ی بۆ له‌شی مرۆڤ باشن، دیاره بۆ بیرو هۆشیش باشن.
زانایانی هارڤارد بۆ ماوه‌ی ١٢ ساڵ چاودێری ٤٣٦٨٥ ژنیان له‌ته‌مه‌نی نێوان ٥٠-٧٧ ساڵ كرد، كه نه‌خۆشی خه‌مۆكی، ده‌روونی یان هاوشێوه‌ی ئه‌م نه‌خۆشییانه‌یان هه‌بوو.
وه‌ك ئه‌وه‌ی من ده‌بینم له‌كوردستان، جارێ خواردن‌و قه‌ڵه‌وبوون نه‌بۆته گرفتی گه‌وره یان هه‌ر نه‌بێ نه‌بۆته بابه‌تی نووسین‌و هه‌ڵوه‌سته‌كردنی میدیاكاران له‌سه‌ری، ئه‌گه‌رچی مۆدێلێكی زۆر خراپی خواردن دانان له‌م چه‌ند ساڵه‌ی رابردوو له‌ماڵه‌كاندا په‌یدا بووه. من ده‌بینم له‌سه‌ر سفره‌كانی كوردستان ژماره‌ی خواردن زیاتر بووه‌و خواردنه‌كانمان چه‌ورترن، زیاتر ده‌خۆین، كه‌متر ده‌جوڵێین‌و ساردی‌و هه‌موو ئه‌و خواردنه‌وانه‌ی رێژه‌ی شه‌كریان زۆر تێدایه زیاتر ده‌خۆینه‌وه‌و به‌تایبه‌تیش رێگا به‌منداڵه‌كانمان ده‌ده‌ین، زیاترو زیاتر خوارنه‌وه پڕ شه‌كره‌كان بخۆنه‌وه، یاری زیاتر به‌كۆمپیوته‌رو ته‌له‌فۆنی سمارت‌و پله‌ی سته‌یشن بكه‌ن.
لێنانی زۆر جۆر خواردن، له‌لایه‌ك به‌رزی داهاتی تاك له‌كوردستان‌و له‌لایه‌كی دیكه‌ش بیرنه‌كردنه‌وه له‌دروستكردنی خواردنی به‌سوود پیشان ده‌دا، له‌هه‌مان كاتیش، كه‌م شاره‌زایی ژنانی كورد له‌هونه‌ری خواردن دروستكردن پیشان ده‌دا، كه له‌داهاتووییه‌كی نزیك له‌و بڕوایه‌دام، ببێته گرفتێكی گه‌وره‌ی حكومه‌تی كوردی، بۆیه من به‌ئه‌منی نه‌ته‌وه‌ی كورد ده‌یبه‌ستمه‌وه.
Kurdish