پێش جه‌نگی عیراق– ئێران، سه‌دام حسێن له (16ی ئه‌یلوولی 1980) له‌گه‌ڵ ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی‌سه‌ركردایه‌تی شۆڕش (مجلس قیاده الپوره) بۆ تاوتوێكردنی پلانی هێرشكردن، كۆبووه‌وه.سه‌دام ویستی بیانووه‌كانی جه‌نگی دژ به ئێران به “هاوڕێكان”ی بگه‌یه‌نێت،به‌شێوه‌یه‌ك (كه جێی سه‌رسوڕمان بوو) شیكردنه‌وه‌یه‌كی وردی هاوسه‌نگی نێوان هێزه‌كانی‌ناوچه‌كه خسته‌ڕوو. سه‌دام ده‌ڵێت:”هه‌ر وڵاتێك له جیهانی عه‌ره‌بی سه‌نگی‌خۆی هه‌یه، هه‌ندێكیان جێگیرن‌و هه‌ندێكیان ده‌گۆڕدرێن…له‌ده‌ست ئه‌واندا نییه(واته ئێرانییه‌كان) هاوسه‌نگی عیراق بگۆڕن، چونكه جێگیره. سعودیه نزیك ده‌بێته‌وه‌له عیراق بۆ ئه‌وه‌ی هاوسه‌نگی له نێوان خۆیان‌و ئێران دروست بكات، له‌گه‌ڵ سوریاشنزیك ده‌بێته‌وه بۆ ئه‌وه‌ی هاوسه‌نگی خۆیان‌و ئوردن دروست ببێت. ئوردن_یش لێماننزیك ده‌بێته‌وه بۆ ئه‌وه‌ی هاوسه‌نگی له‌گه‌ڵ سوریا دروست بكات، هه‌روه‌ها بۆ هاوسه‌نگبوونی‌له‌گه‌ڵ سعودیه. ئێمه هێزی یه‌كه‌می هاوسه‌نگیین بۆ هه‌مووان..” هه‌موو ئه‌وانه‌ته‌نها زنجیره درامایه‌ك زیاتر نه‌بوو، ئێمه‌ش ئه‌وه ده‌زانین‌و هه‌ست به بێزاربوونده‌كه‌ین”. (كاسێته‌كانی سه‌دام: 1978-2001، كیڤن وودز، له پایدراوه‌كانی زانكۆی‌كامبریدج).
به‌داخه‌وه، ئه‌و تێڕوانینه‌بۆ هاوسه‌نگی هێزه‌كان تائێستاش ماوه، هه‌رچه‌ند گه‌ر پێوانه‌كان له زیهنی هه‌ندێكله سیاسییه‌كانی عیراق جیاوازبن، به‌تایبه‌ت نوری مالیكی، سه‌رۆك وه‌زیرانی ئێستا‌وگه‌وره هاوكاره‌كانی له ئیئتیلافی ده‌وڵه‌تی قانون.
گه‌وره‌ترین تاوان كه‌سه‌دام حسێن ئه‌نجامیدابێت، به‌فێرۆدانی سامانی نه‌وتی بووه له جه‌نگه بێهووده‌كانی،هه‌روه‌ها رووبه‌ڕووكردنه‌وه‌ی گه‌لی عیراق به ئابلووقه‌ی ئابووری كه وڵاته‌كه‌ی‌تێكشكاند و ژێرخانه ئابوورییه‌كه‌ی داته‌پاند، به‌تایبه‌ت كێڵگه نه‌وتییه‌كان‌وپاشكۆكانی كه له ساڵی 1979ه‌وه هیچ تازه‌گه‌ری‌‌و نۆژه‌نكردنه‌وه‌یكیان به‌خۆنه‌بینیوه كه جێگه‌ی باسكردن بن.
له‌ماوه‌ی هه‌فته‌ی‌رابردوودا، ئاژانسی نێوده‌وڵه‌تی بۆ وزه (IEA)راپۆرتێكی ده‌ركرد‌و تیایدا پێشبینیكرد به‌رهه‌می نه‌وتی عیراق له كۆتایی ئه‌مده‌یه‌دا بگاته (6.1) ملیۆن به‌رمیل نه‌وت له رۆژێكدا، له‌به‌رامبه‌ر نزیكه‌ی سێملیۆن به‌رمیل نه‌وت له رۆژێكدا له‌م ساته‌دا. ئه‌و پێشبینییه ئیجابییه له‌كاتێكدایه‌كه عیراق، ئێران_ی دراوسێی تێپه‌ڕاند له به‌رهه‌مهێناندا، ئه‌وه‌ش به‌هۆی پاشگه‌زبوونی‌ئێران له‌به‌رهه‌مهێنانی نه‌وت به‌هۆی ئابلووقه‌كانه‌وه، به‌وه‌ش عیراق ده‌بێته‌دووه‌م وڵات له‌دوای سعودیه بۆ به‌رهه‌مهێنانی نه‌وت له رێكخراوی ئۆپیكدا.
راپۆرته‌كه‌ی (IEA) جه‌ختیشیكردووه‌ته‌وه له‌وه‌ی عیراق پێویستی به (530) ملیار دۆلارده‌بێت بۆ وه‌به‌رهێنان تا ساڵی 2035، بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێت ئه‌نجامه خوازراوه‌كان،به‌ده‌ستبهێنێت. به‌ڵام شاره‌زایانی بواری نه‌وت پێیانوایه ئاسته‌نگی سیاسی له‌ناوخۆی‌عیراق، به‌تایبه‌ت له‌نێوان هه‌ردوو حكومه‌تی ناوه‌ند و هه‌رێم، له‌گه‌ڵ بوونی دیارده‌ی‌گه‌نده‌ڵی له حكومه‌تی ناوه‌ند‌و خه‌رجكردنی داهات له بواره‌كانی دیكه‌دا وه‌كوچه‌ك كڕین..هه‌موو ئه‌وانه گه‌شه‌ی ئابووری عیراق، په‌كده‌خه‌ن.
له‌به‌ر ئه‌وه، نه‌وتله عیراقدا بووه‌ته نه‌هامه‌تی‌‌و به‌ربه‌ست له‌به‌رده‌م گه‌شه‌كردنی سیاسی‌و ئابووری‌وڵات. عیراق وه‌كو هه‌ر وڵاتێكی دیكه‌ی خاوه‌ن نه‌وت، به‌ده‌ست “نه‌فره‌تی‌سامانه‌كان”ه‌وه ده‌ناڵێنێت. كاتێك نه‌وت و غاز له هه‌ر وڵاتێكدا ده‌دۆزرێته‌وه،دابارینی له‌ناكاوی داهات به دۆلار، زۆرجار ده‌بێته مایه‌ی به‌رزبوونه‌وه‌ی به‌های‌دراوی نێوخۆیی، ئه‌وه‌ش به‌تێپه‌ڕبوونی كات ده‌بێته‌هۆی لاوازبوونی كه‌رته‌كانی‌دیكه‌ی وه‌كو كشتوكاڵ‌و پیشه‌سازی و له‌ده‌س
Kurdish