بێكاری دیارده‌یه‌كی ئابوورییه كه له‌زۆر وڵاتی دنیادا بوونی هه‌یه، به‌ڵام رێژه‌كه‌ی جیاوازه له‌وڵاتێكه‌وه بۆ وڵاتێكی تر، ئه‌و وڵاتانه‌ی كه‌ڕێژه‌ی گه‌شه‌ی دانیشتووانیان كه‌مه، رێژه‌ی بێكاریش تیایاندا كه‌مه وه‌ك وڵاتانی ئه‌سكه‌نده‌ناڤیا، له‌گه‌شتێكم بۆ وڵاتی توركیا له‌شاری ئه‌سته‌نبول له‌كه‌سێكی كۆمپانیایه‌كی گه‌شتیاریم پرسی بۆچی ژماره‌یه‌كی زۆری مزگه‌وت له‌ئه‌سته‌نبول دروستكراوه؟، له‌وه‌ڵامدا وتی:»له‌سه‌رده‌می ده‌سه‌ڵاتی عوسمانیدا ئه‌گه‌ر ژماره‌ی بێكاره‌كانی ئه‌سته‌نبول له 7000 كه‌س زیاتربوایه، ئه‌وه سوڵتانی عوسمانی بڕیاری ده‌دا پارچه‌یه‌ك زه‌وی ته‌رخان بكه‌ن‌و كۆمه‌ڵێك كه‌سی بێكار دابنێن بۆ دروستكردنی مزگه‌وتێك، ماوه‌ی دروستكردنی مزگه‌وته‌كه 15 ساڵی ده‌خایاندو دوای ئه‌و ماوه‌یه‌ش سه‌رجه‌م كرێكاره‌كان خانه‌نشین ده‌كران، چونكه 15 ساڵ خزمه‌تیان هه‌بوو.
ئه‌م نموونه‌یه‌م باسكرد بۆئه‌وه‌ی روونی بكه‌مه‌وه كه‌چۆن مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ دیارده‌ی بێكاریدا كراوه له‌و زه‌مانه‌دا. رێژه‌ی بێكاری ئاسایی له‌نێوان (1%) بۆ (5%)ه، هه‌ندێك جاریش زیاتر ده‌بێت كه‌په‌یوه‌سته به‌بارودۆخی ئابووری ئه‌و وڵاته له‌لایه‌ك‌و ئابووری جیهانیش له‌لایه‌كی تره‌وه.
دوایین ئاماری هه‌رێمی كوردستان باس له‌وه ده‌كات كه‌ڕێژه‌ی بێكاری له‌هه‌رێمی كوردستان بریتییه له (15%)، واته دیارده‌یه‌ك‌و كێشه‌یه‌كی ئابووری هه‌یه له‌هه‌رێم كه‌پێی ده‌وترێ بێكاری‌‌و رێژه‌كه‌شی زۆره به‌به‌راورد له‌گه‌ڵ رێژه‌ی ئاساییدا، ئه‌مه له‌كاتێكدا كه‌ئه‌م رێژه‌یه زۆر زیاتر بووه له‌ساڵانی رابردوودا بۆ نموونه بێكاری له‌عیراق له‌ساڵی 2003دا، (50%) زیاتر بووه.
له‌هه‌مان كاتدا دیارده‌یه‌كی تر هه‌یه كه‌پێی ده‌وترێ فره‌كاری، فره‌كاری مانای ئه‌وكه‌سانه ده‌گرێته‌وه كه‌زیاتر له‌كارێك ده‌كه‌ن له‌ژیانی رۆژانه‌یاندا، واته چینێكی كۆمه‌ڵ بێكارن‌و چینێكی تری كۆمه‌ڵ زیاتر له‌كارێكیان هه‌یه، به‌شێكی زۆری عه‌داله‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی به‌وه جێبه‌جێده‌كرێت كه‌ژماره‌ی فره‌كار كه‌م بكه‌یته‌وه‌‌و ده‌بێته‌هۆی كه‌م كردنه‌وه‌ی بێكاری له‌هه‌مانكاتدا، به‌ڵام ئه‌مه چۆن جێبه‌جێده‌كرێت‌و كێ جێبه‌جێی ده‌كات. جێی هه‌ڵوه‌سته‌یه‌و هه‌وڵ ده‌ده‌م به‌شێكی باس بكه‌م.
به‌شێكی زۆری ئه‌وكه‌سانه‌ی كه‌زیاتر له‌كارێك ده‌كه‌ن، هۆكاره‌كه‌ی ئه‌وه‌یه كه‌مووچه‌و داهاتی یه‌ك كاریان به‌شی بژێوی ژیانی ناكات، بۆیه په‌ناده‌باته به‌ر كاری دووه‌م‌و سێیه‌م بۆئه‌وه‌ی داهاتی زۆربێت‌و پاشه‌ڕۆژێكی خۆشتر بۆ خۆی‌و خێزانه‌كه‌ی دابین بكات، به‌شێكی تری ئه‌وانه‌ی كه‌فره‌كارن هۆكه‌ی ئه‌وه‌یه كه‌زیاتر له‌پیشه‌یه‌ك ده‌زانن‌و شاره‌زاییان له‌چه‌ند بوارێكی بازاڕی كاردا هه‌یه، به‌شێكی تریشیان كاتیان هه‌یه بۆئه‌وه‌ی دوو كار یان زیاتر بكه‌ن، بۆ نموونه شه‌وو رۆژیك 24 سه‌عاته، مامۆستایه‌كی به‌ڕێزی قۆناغی سه‌ره‌تایی‌و دواناوه‌ندی ئه‌گه‌ر ده‌وامه‌كه‌ی به‌یانیان بێت سه‌عات 8 ده‌چێت بۆ ده‌وام‌و سه‌عات 12 له‌ماڵه‌وه‌یه، واته چوار سه‌عات ده‌وام ده‌كات. هێشتا 20 سه‌عاتی له‌شه‌و و رۆژێكدا به‌ده‌سته‌وه ماوه، خۆئه‌گه‌ر 10 سه‌عاتیش بنوێت، هێشتا 10 سه‌عاتی تری كات له‌به‌رده‌ستدا ماوه، بۆیه بیر له‌كاری دووه‌م ده‌كاته‌وه، ئه‌گه‌ر ئه‌م مامۆستا به‌ڕێزه كاتی ده‌وامی بۆ زیاد بكه‌ی‌‌و بژێوی ژیانی باشتر بكه‌ی، دڵنیام بیر له‌كاری دووه‌م ناكاته‌وه‌و كه‌سێكی تر ئه‌و كاره ده‌كات‌و بێكاریش كه‌م ده‌بێته‌وه، هه‌ڤاڵێكی به‌ڕێزی پێشمه‌رگه كه 15 رۆژ ده‌وام ده‌كات‌و15 رۆژ ئیجازه‌یه یان 20 رۆژ ده‌وام ده‌كات‌و10 رۆژ ئیجازه‌یه، له‌كاتی ئیجازه‌كه‌یدا هه‌وڵ ده‌دات كارێكی تر بكات، بۆئه‌وه‌ی داهاتێكی زیاتری ده‌ستكه‌وێت له‌كۆتایی مانگه‌كه‌دا، به‌ڵام فه‌رمانبه‌ر له‌كه‌رتی تایبه‌تدا كه‌ڕۆژانه 8 سه‌عات ده‌وام ده‌كات به‌زه‌حمه‌ت ده‌توانن كاری دووه‌م بكه‌ن، ئه‌مه‌ش به‌ڕای من یه‌كێكه له‌هۆكاره سه‌ره‌كییه‌كان كه‌زۆر كه‌س حه‌ز ده‌كه‌ن له‌كه‌رتی حكومی كاربكه‌ن، به‌هیوای ئه‌وه‌ی بتوانن له‌داهاتوودا كارێكی تریان پێبكرێت.
له‌لایه‌كی تره‌وه وه‌ك چۆن په‌نجه‌كانی ده‌ستی مرۆڤ وه‌ك یه‌ك نین، ئاواش تواناو لێهاتوویی‌و شاره‌زایی‌و پسپۆڕیی مرۆڤه‌كانیش وه‌ك یه‌ك نین، بۆ نموونه پارێزه‌ری به‌ڕێز هه‌یه ئه‌وه‌نده كاری زۆره فریای ناكه‌وێت، پارێزه‌ری به‌ڕێزی تریش هه‌یه كه به‌دوای كارێكی پارێزه‌ری ده‌گه‌ڕێت له‌دادگادا. لێره‌دا رێكخستن‌و چاككر
Kurdish