به‌شی دووه‌م
په‌یوه‌ندیی بازرگانی نێوان هه‌رێمی كوردستان‌و توركیا، گه‌شه‌كردنێكی به‌رچاوی به‌خۆوه بینوه‌و ساڵ له‌دوای ساڵ ئاڵوگۆڕی بازرگانی نێوانیان روو له‌زیادبوونه، ئه‌وه‌ی جێی سه‌رنجه كه كێشه‌و گرفت‌و ئاسته‌نگ هه‌یه له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م په‌یوه‌ندییه بازرگانیه‌دا، بۆ نموونه كێشه‌ی سیاسی پارتی كرێكارانی كوردستانی توركیا كه تائێستا وه‌ك پێویست چاره‌سه‌ری گونجاوی بۆ نه‌دۆزراوه‌ته‌وه، له‌وڵاته دیموكراته‌كانی دنیادا هه‌وڵیكی زۆر دراوه كه كێشه‌ی سیاسی‌‌و كاروباری ئابووری وڵات زۆر تێكه‌ڵاوی یه‌كتر نه‌كرێن، به‌مه‌به‌ستی فه‌راهه‌م كردنی ژیانێكی خۆش بۆ دانیشتووانه‌كه‌ی، كه ئه‌مه‌ش به‌ڕای من كارێكی قورسه بۆ وڵاتیكی وه‌ك توركیا كه جێبه‌جێی بكات.
خاڵێكی تریش كه جێی ئاماژه‌یه، ئه‌گه‌ر مێژووی 20 ساڵی رابردووی په‌یوه‌ندییه ئابووریو سیاسییه‌كانی نێوان هه‌رێمی كوردستان‌و توركیا لێك بده‌ینه‌وه، ده‌بینین كاتێك نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان گه‌مارۆی ئابووری به‌سه‌ر عیراق‌و هه‌رێمی كوردستاندا سه‌پاند، توركیا ئه‌و وڵاته بوو كه به‌شی زۆری شمه‌ك‌و پێداویستییه‌كانی هاووڵاتیانی عیراق‌و كوردستانی لێوه ده‌هات له‌به‌رنامه‌ی نه‌وت به‌رامبه‌ر خۆراك به‌پێی بڕیاری 1986ی نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان، له‌لایه‌كی تره‌وه ئه‌مریكاو وڵاتانی هاوپه‌یمان بۆ پاریزگاریكردن له‌دانیشتووانی هه‌رێمی كوردستان، ناوچه‌ی دژه فڕینیان سه‌پاند به‌سه‌ر رژێمی پێشووی عیراقدا كه بنكه‌كه‌ی له‌خاكی توركیادا بوو به‌مه‌به‌ستی پاراستنی دانیشتووانی هه‌رێمی كوردستان به‌رامبه‌ر هه‌ر هێرشێكی ئاسمانی رژێمی پێشووی عیراقدا.
له‌ئێستادا بازرگانی نێوان هه‌رێمی كوردستان‌و وڵاتی توركیا چه‌ند هه‌نگاوێكی باشی بڕیوه‌و كاریگه‌ریی باشی هه‌بووه له‌سه‌ر پێشخستنی كه‌رتی ئابووریو بوژانه‌وه‌ی ژێرخانی ئابووریی هه‌رێمی كوردستان‌و دروستكردنی پردو رێگاوبان‌و پڕۆژه‌ی نه‌وت‌و گازی سروشتی‌‌و دروستكردنی نه‌خۆشخانه‌و قوتابخانه له‌لایه‌ن كۆمپانیا توركییه‌كانه‌وه.
له‌به‌رامبه‌ردا وڵاتی توركیاو كۆمپانیا توركییه‌كان داهاتیكی زۆریان ده‌ستكه‌وتووه له‌ئه‌نجامی ئه‌م پڕۆژانه‌و هه‌نارده‌كردنی شمه‌ك‌و خزمه‌تگوزاری تر بۆ هه‌رێمی كوردستان كه ساڵانه به‌چه‌نده‌ها ملیار دۆلار ده‌خه‌مڵێنرێت، وه‌ك ژماره زیاتر له (50%)ی شمه‌كی هاورده بۆ كوردستان شمه‌كی توركییه، (50%)ی سه‌رجه‌م كۆمپانیا توركییه‌كان كه له‌ده‌ره‌وه‌ی وڵاتی خۆیان كار بكه‌ن له‌هه‌رێمی كوردستانن، به‌شی زۆری گه‌شتی ئاسمانی هه‌رێمی كوردستان له‌لایه‌ن كۆمپانیاكانی هێڵی ئاسمانی توركیاوه جێبه‌جێ ده‌كرێت.
له‌وه‌ش زیاتر به‌ڕای زۆر له‌شاره‌زایانی بواری ئابووری، یه‌كێك له‌هۆكاره سه‌ره‌كیه‌كانی گه‌شه‌ی ئابووریی وڵاتی توركیا، په‌یوه‌سته به‌و هه‌نارده زۆره‌ی كۆمپانیاكانی وڵاتی توركیا بۆ عیراق‌و هه‌رێمی كوردستان، چونكه بۆته هۆی زۆركردنی داهاتی وڵاتی توركیاو كۆمپانیاكانی توركیا، له‌لایه‌كی تره‌وه هه‌نارده‌كردنی سه‌دان ملیۆن به‌رمیل نه‌وتی خاوو له‌عیراق‌و هه‌رێمی كوردستانه‌وه بۆ توركیاو له‌وێشه‌وه بۆ بازاڕی ئه‌وروپا، له‌به‌رامبه‌ردا هه‌رێمی كوردستانیش سوودی ئابووری به‌رچاوی به‌ده‌ست گه‌شتووه‌و ئابووریی هه‌رێمی كوردستانیش گه‌شه‌ی به‌خۆوه بینیوه، بۆ نموونه له‌ساڵی 2003وه تاساڵی 2012 به‌تێكڕا گه‌شه‌ی ئابووری له‌هه‌رێمی كوردستان بریتی بووه له (6%)ی ساڵانه، ئه‌مه‌ی باسم كرد پێی ده‌وترێت ئاڵوگۆڕی بازرگانیی نێوان دوو وڵات له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ی كه هه‌ردوو وڵاته‌كه سوودیان ده‌ست بكه‌وێت ئه‌و كاته ئاڵوگۆڕی بازرگانی روو ده‌دات، به‌ڵام به‌ڕای من سوودی ئابووریی وڵاتی توركیا هه‌میشه زیاتره له‌سوودی ئابووریی هه‌رێمی كوردستان‌و عیراقیش، چونكه ئێمه كه‌ره‌سته‌ی خاو هه‌نارده ده‌كه‌ین‌و توركیاش شمه‌كی به‌رهه‌م هێنراو.
داهاتووی وزه‌و ئاسایشی ئاو
وڵاتی توركیا سه‌رچاوه‌ی وزه‌ی ئه‌وتۆی نییه پێداویستی ناوخۆی وڵاتی پڕكاته‌وه‌و له‌هه‌مان كاتدا پلانێكی درێژخایه‌نی نییه پشت ببه‌ستێت به‌وزه‌ی وڵاتانی ئه‌وروپا، ئه‌گه‌ر هاتوو له‌عیراق‌و هه‌رێمی كوردستان ئه‌م سه‌رچاوه‌ی وزه‌یه‌ی ده‌ست بكه‌وێت. له‌به‌رامبه‌ردا سه‌رچاوه‌ی ئاووی زۆری هه‌یه كه هه‌ردوو رووباری دیجله‌و فوراتی عیراقی لێوه دێت، بۆیه هه‌ر له‌ناوه‌ڕاستی ساڵی هه‌شتاكانه‌وه وڵاتی
Kurdish