حه‌له‌ب تاڵان ده‌كرێت

 
حه‌له‌ب كه‌ به‌پایته‌ختی‌ پیشه‌سازیی‌ سوریا داده‌نرا، چوار ساڵه‌ بووه‌ به‌گۆڕه‌پانی‌ شه‌ڕ، هه‌زاران كارگه‌ی‌ ئه‌م شاره‌ سوتێنراون یاخود به‌تاڵان براون‌و پاش هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌یان پارچه‌ پارچه‌ کراون‌و براون بۆ توركیا.

شاری‌ حه‌له‌ب له‌رووی‌ بایه‌خی‌ ستراتیجییه‌وه‌ هیچی‌ له‌دیمه‌شقی‌ پایته‌ختی‌ سوریا كه‌متر نییه‌، ئه‌م شاره‌ كه‌ ده‌كه‌وێته‌ باكوری‌ رۆژئاوای‌ ئه‌م وڵاته‌وه‌، به‌یه‌كێك له‌كۆنترین شاره‌ ئاوه‌دانه‌كانی‌ دنیا داده‌نرێت. تا چوار ساڵ‌ له‌مه‌وبه‌ر حه‌له‌ب گرنگترین كارگه‌كانی‌ سوریای‌ له‌خۆگرتبوو، گه‌وره‌ترین ناوچه‌ی‌ پیشه‌سازیی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاست له‌م شاره‌دا بوو.

حه‌له‌ب هه‌ر له‌دێرزه‌مانه‌وه‌ به‌هۆی‌ هه‌ڵكه‌وته‌ی‌ جوگرافییه‌وه‌ چوارڕیانی‌ بازرگانی‌ نێوان شارستانه‌ دێرینه‌كان بووه‌، رۆژگارێك به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك به‌ناوبانگ بووه‌ كه‌ شكسبیر له‌شانۆگه‌رییه‌كانی‌ ماكبێس‌و ئۆتیلۆدا ئاماژه‌ی‌ پێكردووه‌. حه‌له‌ب خاوه‌نی‌ جوانترین شوێنه‌واره‌ دێرین‌و بازاڕ‌و قه‌ڵاو مزگه‌وت‌و كه‌نیسه‌و دێره‌كانی‌ سوریا بوو، به‌خواردنه‌ به‌تامه‌كانی‌ ناودار بوو كه‌ كوبه‌و كه‌باب‌و شیرینییه‌ پڕ له‌گوێزو فستق‌و به‌كه‌ره‌ دروستكراوه‌ دانسقه‌كانی‌ له‌رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاستدا ناوبانگییان ده‌ركردبوو.

ئه‌م شاره‌ كه‌ زۆرینه‌ی‌ دانیشتوانه‌كه‌ی‌ عه‌ره‌ب‌و كه‌مینه‌یه‌كی‌ كوردو ئه‌رمه‌ن بوون، له‌سه‌رده‌می‌ عوسمانییدا له‌دوای‌ ئه‌سته‌نبول‌و قاهیره‌وه‌، چالاكترین شاری‌ بازرگانی بوه‌‌و یه‌كه‌م شاری‌ سوریایه‌ كه‌ هێڵی‌ ئاسنی‌ بۆ راكێشراوه‌ له‌ساڵی‌ 1919دا.
ژووری‌ بازرگانی‌ حه‌له‌ب له‌ساڵی‌ 1885دا وه‌ك یه‌كه‌م ژووری‌ بازرگانی‌ له‌رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاستدا دامه‌زراوه‌.

پیشه‌سازییه‌ نه‌ریتیه‌كانی‌ بریتی‌ بوون له‌سابونی‌ حه‌له‌ب (ره‌قیی‌)‌و شوشه‌وات‌و نه‌خش‌و نیگاركێشان له‌سه‌ر زێر‌و به‌رده‌ پیرۆزه‌كان، سابونی‌ حه‌له‌ب ناوبانگێكی‌ جیهانیی هه‌یه‌ كه‌ سابونێكی‌ بۆنخۆشه‌ به‌شێوازی‌ كۆن به‌رهه‌مده‌هێنرێت، خه‌ڵكی‌ له‌باوك‌و باپیرانیانه‌وه‌ به‌میرات ئه‌م پپیشه‌یه‌یان بۆ به‌جێماوه‌‌و له‌دروستكردنیدا پشت به‌و دارستانی‌ زه‌یتونانه‌ ده‌به‌ستن ‌چوارده‌وری‌ شاریان داوه‌، كه‌ زه‌یتونی‌ ناوچه‌ی‌ كوردنشینی‌ عه‌فرینی‌ سه‌ر به‌م پارێزگایه‌ باشترین جۆری‌ زه‌یتونی‌ دنیای‌ تیا ده‌چێنرێت. هه‌روه‌ها به‌هۆی‌ زۆری‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ په‌مو، حه‌له‌ب رۆژ به‌رۆژ له‌به‌رهه‌مه‌كانی‌ رستن‌و چنینیدا به‌ره‌وپێش ده‌ڕۆشت.

حه‌له‌ب به‌كۆله‌كه‌ی‌ ئابوری‌ سوریا داده‌نرا، ‌ كه‌ چه‌ندین ناوچه‌ی‌ پیشه‌سازیی وه‌ك شێخ نه‌جارو لیره‌مۆن‌و راموسه‌و عه‌قروبی‌ تیا كۆببۆ‌وه‌‌و له‌پیشه‌سازییه‌كانی‌ رستن‌و چنین‌و كیمیاویی‌‌و خۆراك‌و كه‌ره‌سه‌ی‌ كاره‌بایی‌و بۆله‌رو شیره‌مه‌نی‌‌و كێبڵ‌‌و كه‌ره‌سه‌ی‌ پزیشكی‌‌و خۆشكردنی‌ پێسته‌‌و كاشی‌‌و سیرامیك‌و ئاسن‌و پۆڵا‌و شوشه‌و ته‌خته‌و چه‌رم‌و جلوبه‌رگی‌ ئاماده‌كراو‌و چیمه‌نتۆو گه‌شتیاریی‌ پێشكه‌وتو بوه‌و 50%ی‌ كۆی‌ كرێكاریی‌ سوریا له‌م شاره‌دا كاریان كردوه‌ كه‌ ده‌گه‌یشته‌ نزیكه‌ی‌ ملیۆنێك‌و 500 هه‌زار كه‌س. 

ناوچه‌ی‌ پیشه‌سازیی‌ شێخ نه‌جار كه‌ روبه‌ره‌كه‌ی‌ 4412 هیكتار بوو گه‌وره‌ترین ناوچه‌ی‌ پیشه‌سازییه‌ له‌ناوچه‌ی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاستدا، كه‌ نزیكه‌ی‌ 30 هه‌زار كارگه‌‌و دامه‌زراوه‌ی‌ پیشه‌سازی‌ گه‌وره‌و بچوك خه‌ریكی‌ كار بوون. به‌ڵام له‌چوار ساڵ‌ له‌مه‌وبه‌ره‌روه‌ تا ئێستا، كه‌ حه‌له‌ب بوه‌ته‌ گۆڕه‌پانی‌ جه‌نگێكی‌ سه‌خت‌و خوێناویی‌، رێره‌وی‌ ئابوری‌ له‌م شاره‌و سوریاشدا وه‌ستان. هه‌زاران كارگه‌ تێكشكاون‌و به‌تاڵانبراون به‌هۆی‌ شه‌ڕ‌و پێكدادانی‌ به‌رده‌وامه‌وه‌، زۆرێك وێرانكردنی‌ حه‌له‌ب به‌پیلانی‌ توركیا ده‌زانن، كه‌ زۆربەی كاڵاو به‌رهه‌مه‌كانی‌ هاوشێوه‌و ركه‌به‌ری‌ كاڵا‌و به‌رهه‌مه‌ توركییه‌كان بوون، هه‌ربۆیه‌ توركیا هه‌ر له‌سه‌ره‌تای‌ هه‌ڵگیرسانی‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆی‌ سوریاوه‌، حه‌له‌بی‌ كرده‌ ئامانج‌و هاوكاری‌ گروپه‌ به‌رهه‌ڵستكاره‌كانی‌ كرد بۆ ئه‌وه‌ی‌ ده‌ستبگرن به‌سه‌ر حه‌له‌بداو ناوچه‌ پیشه‌سازییه‌كانی‌ تاڵان بكه‌ن، خاوه‌ن كارگه‌كان روبه‌رووی‌ تیرۆر‌و هه‌ڕه‌شه‌و رفاندن ببنه‌وه‌و له‌وڵات هه‌ڵبێن‌و گه‌وره‌ترین نه‌هامه‌تییان به‌سه‌ردا بێت، زۆرێك له‌خاوه‌نكارانی‌ سوریا جه‌غت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ توركیا تێكشكاندنی‌ ئه‌م پایته‌خته‌ ئابورییه‌ی‌ سوریای‌ زۆر لا مه‌به‌ست بوو بۆ ئه‌وه‌ی‌ ركه‌به‌ری‌ كاڵاو به‌رهه‌ماكانی‌ نه‌كات.

هه‌زاران كارگه‌ به‌تاڵان بران‌و هه‌ڵوه‌شێنرانه‌وه‌و پارچه‌ پارچه‌ كران‌و بۆ توركیا بران، ئه‌وه‌ی‌ پارچه‌ پارچه‌ نه‌كرا ئاگری‌ تێبه‌ردراو سوتێندرا، له‌پێشیانه‌وه‌ كارگه‌ی‌ رستن‌و چنینی‌ سه‌ر رێگه‌ی‌ حه‌له‌ب دیمه‌شق كه‌ گه‌وره‌ترین كارگه‌ بوو، ئێستا به‌هۆی‌ جه‌نگی‌ قورس‌و به‌رده‌وامی‌ هێزه‌ به‌شه‌ڕهاتوه‌كانه‌وه‌، زۆربه‌ی‌ كارگه‌كان ته‌نها هه‌یكه‌له‌كه‌یان ماوه‌‌و هیچ كه‌ره‌سه‌و ئامێرێكی‌ به‌رهه‌مهێنیان تیا نه‌ماوه‌، كه‌ ‌نرخه‌كانیان به‌هه‌زاران ملیۆن دۆلار مه‌زه‌نده‌ ده‌كرێت. 
 
گۆڤاری بازرگانی‌و پیشەسازی