پارێزگاری سلێمانی لەسەر دەركردنی فەرمانی بەناوكردنی موڵك و خانوو بەهاووڵاتی عەرەب و بیانی، رونكردنەوەیەك بڵاودەكاتەوەو رایدەگەیەنێت، فەرمانەكەیان مەرجدار و سنوردار كردووە بۆ راكێشانی سەرمایەی بیانی و پسپۆڕی دەگمەن و كەسایەتیە سیاسی و حكومیەكان.
لەو رونكردنەوەیەدا د.ئاسۆ فەرەیدون پارێزگاری سلێمانی ئاماژەی بەوەشكردووە، هەڵوەشاندنەوەی بڕیارو یاسای پەرلەمانی هەرێمی كوردستان و عیراق لەدەستەڵاتی پارێزگاردا نییە، لەگەڵ ئەوەشدا ئێمە فەرمانەكەمان مەرجدارو سنوردار كردووە، مەرجدارمان كردووە بەپێی رەزامەندی و پەسەندكردنی ئاسایش وەك لایەنی تایبەت بەباری كەسی و ئەمنی ئەو بیانیەی موڵكێك دەكڕێت.
لەبارەی ئامانجی بڕیارەكەوە ئاسۆ فەرەیدون رایدەگەیەنێت: مەبەستمان لەچاككردنەوەی ئەو تێگەیشتنە ناڕاستەیە كەلای سەرمایەدارو وەبەرهێنی بیانی و پسپۆڕانی دەگمەن دروستبووە بەوەی سلێمانی ژینگەو كەشێكی ئابووری لەباری نییە بۆ وەبەرهێنان و وەبەرهێنی بیانی.
ئاماژە بەوەشدەدات كە لەپێناو بوژاندنەوەی ئابووری و جوڵەی بازاڕی پارێزگای سلێمانیدا، لە رێگەی ئەو فەرمانەوە بانگهێشتی وەبەرهێن و پسپۆڕی دەگمەن و خاوەن كارگەو سەرمایەكانیان كردووە.
لەكۆتایشدا پارێزگاری سلێمانی رایگەیاندووە، فەرمان، فەرمانی خەڵكەو بە كەسیی پارێزگاریشەوە ملكەچی بڕیاری ئەوانن.
ئەمەی خوارەوە دەقی رونكردنەوەكەیە:-
بۆئەوەی باشتر لە یەكتر حاڵی بین، لەو ماڵە كاژیكانەوەی كە تیادا فێری كوردی و كوردبوون بووم كاژیكنامەم وەك كتێبێكی پیرۆز لەسەر دیواری دڵ دەرخكرد، كە لە پوختەی بیروباوەڕدا دەڵێت :
١- چینێكی تایبەت نیە و بڕوای بە( ئیمتیازاتی چینایەتی و بنەماڵەیی ) نیە ،تەنیا بڕوای بە جیاوازی مێشك و لەش ھەیە . لەبەر ئەوە بەربەرەكانێ ی ھەموو جۆرە ( ئیستغلال و ئیحتكار و ئیستسمارێك ) دەكات . واتە لەباری سەرنجی ئابووری یەوە سۆسیالیستانەیە و باوەڕی تەواوی بە دادپەروەری كۆمەڵایەتی ھەیە .
٢- داگیركەرانی كوردستان ھەموو بەیەك چاو سەیردەكات . كوردستان تەنیا بەموڵكی كورد دەزانێت . دەبێت ھەر كورد خۆی فەرمانڕەوابێت لە كوردستاندا . لەبەر ئەوە بڕوای بەو برایەتیە درۆزنە نیە كەلە ڕێگەیەوە سەروەت و سامانی بەتاڵان دەبرێت و لەكەمترین مافی مرۆڤانەدا بێ بەشدەكرێت . لەبەر ئەوە فەرمانڕەوایی ھەموو ناكوردێك بەسەر كوردستاندا بە كارێكی ناشەرعی دەزانێت .
لەم پێشەكیەوە ، سوپاسی نامە و نووسینی ھەموو ئەو بەڕێزانە دەكەم كە لەپەرۆشی و دڵسۆزیانەوە بۆ كوردستان و پارێزگای سلێمانی خەمگەرمانە سەبارەت بە فەرمانی پارێزگار بۆ تۆماركردنی مەرجداری موڵك ، ڕەخنە و تێبینیەكانی خۆیان ئاڕاستەكردین . لەھەردووكایەی پیشەیی خۆمدا ، چ وەك پزیشكێك یان وەك سیاسیەك ، لەھەردوو كارەكەمدا بەردەوام پێویستم بە گوێگرتن و وەرگرتنی پێشنیار و ڕەخنە و تێبینیەكان ھەیە . لە حاڵێكدا بە دەنگ و ھەڵبژاردنی خەڵك ئێمە لە پۆستە حكومیەكەمانداین ئەوا پێچەوانەی بڕیار و خواستی خەڵك و ھاوڵاتیان لەھەر حیزب و بیروباوەڕێكی سیاسیدابن ئێمە بڕیارنادەین و قسەمان قسەی ئەوانە و بڕیارمان بڕیاری ئەوان دەبێت . بۆیە بە پێویستی دەزانم ئەم ڕوونكردنەوەیەتان عەرزبكەم :
یاسای ژمارە چواری ساڵی ٢٠٠٦ی پەرلەمانی ھەرێمی كوردستان . لە مادەی یەكەم بڕگەی نۆیەمدا تاریفی وەبەرھێن دەكات : وەبەرھێن ئەوكەسە سروشتی یان یاساییە ( مەعنەوی) یە كە سامانەكەی لەھەرێمدا بەپێ ی ئەم یاسایە وەبەردێنێت ، چ نیشتمانی بێت یان بیانی .
لەبەشی سێھەم ، ماددەی سێھەمدا ھاتووە : ڕەفتار لەگەڵ وەبەرھێن و سەرمایەی بیانی وەك وەربەھێن و سەرمایەی نیشتمانی دەكرێت و وەبەرھێنی بیانی بۆی ھەیە ھەموو سەرمایەی ئەو پرۆژەیەی بەناوبێت كە بەپێ ی ئەم یاسایە لەھەرێمدا دایدەمەزرێنێت .
لە بەشی چوارەم ماددەی چوارەم بڕگەی دەیەمدا ھاتووە : وەبەرھێنی بیانی بەپێ ی حوكمەكانی ئەم یاسایە ، مافی موڵكداری و بەكرێگرتنی زەوی و ئوتومبێلی وەبەرھێنانی ھەیە ، مافی ئەوەشی ھەیە خانوو و بەرەی نیشتەجێ كردن و ئوتومبێلی بەرھەم نەھێن و ئەوەی پرۆژە پێ ی دەوێت بیانكڕێت یان بەكرێیان بگرێت لە پێناو پرۆژە وەبەرھێنەرەكەی .
ھەروەھا بەپێ ی یاسای ژمارە ٣٨ ی ساڵی ١٩٦١ ی تۆماری موڵكایەتی بۆ بیانی لە عێراقدا كە تاوەكو ئێستا لە پارێزگاكانی عێراق و پارێزگاكانی دیكەی ھەرێمی كوردستاندا كاری پێدەكرێت ، ئەو مەرجە پێویستانە دیاریكراون لە چۆنیەتی تۆماركردن ، دووریان لە سنووری نێو دەوڵەتی ، نەبوونی سامانی سروشتی و لێكچوونی ھەمان یاسا لەنێوان عێراق و وڵاتی كەسی بیانی و ڕەگەزی زەوی یان موڵكەكە و گونجاندنی لەگەڵ ھەر بیست مادەكەی یاساكەدا پەیڕەودەكرێت .
ھەڵوەشاندنەوەی بڕیار و یاسای پارلەمانی ھەرێمی كوردستان و عێراق لە دەستەڵاتی پارێزگاردا نیە ، لەگەڵ ئەوەشدا ئێمە فەرمانەكەمان مەرجدار و سنووردار كردووە . مەرجدارمان كردووە بەپێ ی رەزامەندی و پەسەندكردنی ئاسایش وەك لایەنی تایبەت بە باری كەسی و ئەمنی ئەو بیانیەی موڵكێك دەكڕێت . سنوورداریشمان كردووە بە دیاریكراوی بۆ ڕاكێشانی سەرمایەی بیانی و پسپۆڕی دەگمەن و كەسایەتیە سیاسی و حكومیەكان .
مەبەستمان لە چاككردنەوەی ئەو تێگەیشتنە ناڕاستەیە كەلای سەرمایەدار و وەبەرھێنی بیانی و پسپۆڕانی دەگمەن دروست بووە بەوەی سلێمانی ژینگە و كەشێكی ئابووری لەباری نیە بۆ وەبەرھێنان و وەبەرھێنی بیانی . ھەروەھا لەپێناو بوژاندنەوەی ئابووری و جوڵەی بازاڕی پارێزگای سلێمانیدا، لە رێگەی ئەو فەرمانەوە بانگھێشتی وەبەرھێن و پسپۆڕی دەگمەن و خاوەن كارگە و سەرمایەكانمان كردووە تا ئەو دووریەیان لە پارێزگای سلێمانی نزیك بكەینەوە ھاوشێوەی شار و پارێزگاكانی تری ھەرێم دڵنیاییان ھەبێت لە ڕەوش و ژینگەی لەباری وەبەرھێنانی پارێزگاكەمان . لە دواجاریشدا فەرمان ، فەرمانی خەڵكە و بە كەسی پارێزگاریشەوە ملكەچی بڕیاری ئەوانین .
Kurdish