لۆقەنتەخانەی هەڵەبجە

بەم دواییە شوێنێكی تایبەت بەخواردەمەنی كوردەواری لەپارێزگای هەڵەبجە كراوەتەوە، كە هەموو جۆرە خواردنێكی كوردەواری ‏پێشكەش دەكات، تەنانەت دیزاینی شوێنەكەش بەشێوەیەكە كاتێك دادەنیشیت هەست دەكەیت لەنێو شوێنێكی كوردەواریدا ‏دادەنیشیت، ئەویش لۆقەنتەو دیوەخانەی هەڵەبجەیە، ئەوەی جێگەی سەرنجە ئەو شوێنە دانسقەیە خاوەنەكەی خانمێكەو سەرجەم ‏ئەو كەسانەی كاریی تێدادەكەن زۆربەیان ژنن. ‏

سروشت هاوكارە

سەبارەت بەو باسە كورستانی نوێ‌ سەردانی لۆقەنتەكەی كردو خاتوو حەمیدە جەمال خاوەنی پڕۆژەكە وتی: «لەشارێكدا دەژین ‏كە خاوەن كلتورو دابونەریتێكی تایبەت بەخۆیەتی وەك سەرجەم ناوچەكانی تر، بەڵام وەك نەخشێكی تایبەت رەنگە خوای ‏گەورە ئەم ناوچەیەی بەشێوەیەكی تایبەت ترو رەنگینتر دروست كردبێت، واتە سروشت زیاتر هاوكاری بوونی كلتورێكی رەسەنە ‏لەم ناوچەیەدا». ‏

ئاماژەی بەوەشكرد، فەرامۆشكردنی ئەو كلتورە یەكێك بوو كێشە گەورەكانی كە لەتەواوی جیهانەوە بەتایبەت كوردستان ‏پرسیار لەئێمەی هەڵەبجەیی كراوە كە ئایا بۆچی نەمانتوانیوە گەشەبدەین بەو بەرهەمانەی كە بەشێوەیەكی سروشتی خوا پێی ‏بەخشیوین، وەك «پەرژینی روبەهەنار، ترش، توو، تەنانەت خواردنە گیاییەكان» بەشێوەیەكی گشتی كە بۆتە خوو كلتور ‏لەلامان. ‏

ئەوەشی خستەڕوو؛ نەبوونی شوێنێكی تایبەت بۆ پشوو بەشێكی تری كێشەكەیە، هەروەها چێشتخانەیەكی رێكوپێكیش نەبوو ‏كە بتوانین لەبەڕێكردنی میوانەكانمان بەتایبەت بیانییەكان، بۆیە كردنەوەی شوێنێكی وەك لۆقەنتەكەم بەكارێكی پێویستزانی، ‏بۆیە بڕیارمدا بەفرۆشتنی ئۆتۆمبیلە تایبەتییەكەی خۆم و ئەم پرۆژەیەم پێ‌ كردەوە.‏

بۆچی ناوی لۆقەنتە؟

خاتوو حەمیدە دەڵێت؛ پرسیارم لەهەندێك لەرۆشنبیرانكرد چی بكەم بۆ ئەوەی لەچێشتخانەكانی تر جیاوازبم، هەروەها جارێكیتر ‏ناوی رەسەنی كوردی بخەینەوە ناو بابەتەكە، بیرم لێكردەوە ئەگەر تەنیا دیوەخانی هەڵەبجە بێت ئەوا دیوەخان تەنیا شوێنی ‏دانیشتنە، بەڵام لەچلەكانی سەدەی رابردوو كاتێك كە عوسمانییەكان كوردستانی گەورە داگیردەكەن وشەی چێشتخانە بەلۆقەنتە ‏ناو دەبەن، واتە وشەیەكی توركییە، لەراستیشدا وشەی لۆكانتە وشەیەكی فەڕەنسییەو توركەكان لەوانیان وەرگرتووە، ئەمەش بۆ ‏خزمەتكردنی وشە توركی نییە، بەڵكو بۆ هێنانەوەی وشە رەسەنە كوردییەكە لۆقەنتەم پێباش بوو.‏

كردنەوەی لۆقەنتەخانەكە

حەمیدە خان باسی لەچۆنێتی مەراسیمی كردنەوەی لۆقەنتەكە كردو وتی: لۆقەنتەكە لەرۆژی 28/2/2014 كرایەوە، ‏لەمەراسیمەكەدا 16 مقەست بەكارهات بۆ بڕینی گۆڵن نەك قردێلەی دەستپێك، ئەوەش هێمایەك بوو بۆ رۆژی (16/3) كە ‏كردمە دیاریی بۆ كەسوكاری شەهیدان‌و مێژووی هەڵەبجە. حەمیدە خان باسی لەو ستافەكرد كە كار لۆقەنتەكەدا دەكەن‌و ‏خواردنەكان ئامادەدەكەن، وتی: «جگە لەوەی كە خۆم خاوەنی پڕۆژەكەم، زۆرینەی ئەو كەسانەی كاریی تێدادەكەن ژنن، سەرجەم ‏خواردنە كوردەوارییەكان لەلایەن ژنانەوە ئامادە دەكرێت، شەش كارمەندی پیاویش كاری تێدادەكەن».‏

هەروەها وتیشی: «سەرباری هەموو ئەو خواردنانەی كە لەچێشتخانەكانی تردا هەیە، زیاتر خواردنە كوردییەكانی وەك كەلانە، ‏دێتەمەژگەی هەورامی، دۆینە، شێلم، پەڵپینە، یاپراخ، ساوەر، قەرەخەرمان، كوبە، كفتە، نانی هەورامی، برنجی رەش پێشكەش ‏دەكەین.‏

هەڵەبجە پێشەنگە

لەوەڵامی پرسیاری ئەوەی كە ئایا ئەو پڕۆژەیە كاردانەوەی لەنێو خەڵكیدا چۆن بووە؟ خاتوو حەمیدە دەڵێت: ئەگەر رێژەی بۆ ‏دابنێم لەلای خۆم ئەوا (90%)ە، چونكە رێژەیەكی زۆری خەڵك بەشێوازێكی دروست پێشوازی لەكردنەوەی ئەم چێشتخانەیە ‏دەكەن، تەنانەت بەیەكێك لەكارە هەرەباشەكانی ناو دەبەن. ‏

ئەوەی لەلای ئەو خاتوونە گرنگە ئەوەیە هەڵەبجە لەتەواوی كوردستان‌و عیراقیشدا پێشەنگە لەكردنەوەی ئەم چێشتخانە ‏كوردەوارییەدا، چونكە جارێكیتر رەسەنایەتی كوردو ناوچەی هەڵەبجە لەلای گەنجان‌و بیانییەكاندا زیندوو دەكاتەوە، ئەوەشی ‏خستەڕوو: خەریكە وردەوردە كلتوری خۆمان لەدەست دەدەین، بۆیە لەخەمی ئەوەدام كە جارێكیتر خەڵكی بهێنینەوە سەر ‏كلتوری رەسەنی كوردی‌و بیپارێزین.‏

عەجەب جا لەبری فرۆشگا

خاتوو حەمیدە باس لەوەدەكات كە هەر لەلۆقەنتەكەدا جگە لەخواردەمەنی بەشێكی بچوكیان داناوە بۆ فرۆشتنی كەلوپەلی ‏رەسەنی كوردی وەك (ئاڵای پیرۆزی كوردستان، خواردەمەنییەكان، كاری دەستی)، كە لەبری فرۆشگا ناونراوە «عەجەب جا» كە ‏ناوێكی دیكەی هەڵەبجەیەو كاتی خۆی ساسانییەكان بەهەڵەبجەیان وتووە، هەروەها بەكرێدانی شتەكلتورییەكانی وەك «مەوج‌و ‏بەڕەو جاجم‌و كڵاو زەڕ»، هەموو ئەو شتانەی كە رەسەنایەتی كوردی پێوە دیارە. ‏

باسی هەوڵەكانیشی دەكات بۆ كۆكردنەوەی ئەو كەلوپەلانەو سوودم لەكلتوری ئەو وڵاتە دەرەكییانە بینیووە كە سەردانم ‏كردوون‌و جارێكیتر هێناومەتەوە نێو كلتوری كوردی، هەروەها كلتوری ناوچەی گەرمیان‌و هەورامانی تەخت‌و ئەسفەهان‌و ‏هەمەدان‌و بەشێوەیەكی گشتیش شارەزوور، هەروەها هەندێك خانەوادەی بەڕێزی هەڵەبجە كەلوپەلی كۆنیان لایە، بۆئەوەی بێخەم ‏بین لە لەناوچوونی كەلوپەلەكان.‏

قەرزی بچووك نەیگرتۆتەوە

‏ ئەو خاتوونە ئەوەشی وت: «بەر لەدروستكردنی پڕۆژەكە پێشنیاری وەرگرتنی زەویم خستەبەر دەستی لایەنی پەیوەندیدار، بەڵام ‏بەداخەوە نەقەرزی بچووك، نەهاوكاری یەكێك لەفەرمانگەكانی حكومەت نەیگرتمەوە، پێیان وایە كە تەمەنم رێگرە لەبەردەم ‏وەرگرتنی ئەو هاوكارییەداو ناتوانم ئەو قەرزە وەربگرم، بەداخەوە ئەو كەسانەی یاسای وەرگرتنی قەرزی بچووكیان داناوە پێم ‏وایە هەڵەیەك لەیاساكەدا هەیە بۆ ئەو كەسانەی كە ئارەزوومەندن، لەگەڵ ئەمەشدا هەندێك بەربەست وەك قسەی خەڵكی ‏لەبەردەم پرۆژەكەدا هەبووە بەڵام دڵنیاتان دەكەم ئێرە دەكەمە شوێنێكی مۆزەخانەی گەورە كە لەتەواوی كوردستانەوە بێنە ‏هەڵەبجە بۆ دیدەنی شوێنەكە».‏

لەبارەی چۆنێتی هاوكاریكردنی لەلایەن هیچ كەس‌و لایەنێكیشەوە وتی: هیچ كەس‌و لایەنێك هاوكاری نەكردووین، جگە ‏لەشارەوانی هەڵەبجە بەدەم پێیان وتین هاوكار دەبین، هەورەها قائیمقامی هەڵەبجە سەردانی كردین‌و سوپاسنامەی بۆ هێناوین، ‏ئەمانەش بەهاوكارییەكی رۆحی دەبینم، هەروەها بەڕێوەبەرێتی هاتووچۆ كە هاوكارییان كردم بەردەم لۆقەنتەكەیان بۆ ‏دابینكردین بۆ هێشتنەوەی ئۆتۆمبیلی ئەو كەسانەی سەردانی دەكەن لەوێ‌ بمێننەوەو سزا نادرێن، بەڵام هاوكارییەك نەبوو كە ‏ببێتە زیاتر گەشەكردنی پڕۆژەكە، ئەوەی هاوكاری راستەقینەی بووە خێزانەكەی خۆم بووە، زۆر سوپاسی هاوڕێیانم دەكەم كە ‏بەپێدانی قەرزو پشتگیریی كردنیان هاوكارییان كردووم.‏

بوونی شوێنێكی ئازاد

لەكۆتایشدا خاوەنی پرۆژەكە دەڵێت: ئامانج لەكردنەوەی لۆقەنتەكە تەنیا بۆ كۆكردنەوەی سەرمایەو كارێكی بازرگانی نییە، ‏بەشێكی گەورەی بیرۆكەی كردنەوەی شوێنەكە بوونی شوێنێكی ئازادە بەشێوەیەكی گشتی بۆ سەرجەم خەڵك كە بتوانن بەدڵی ‏خۆیان دوور لەسیاسەت تێیدا ئاسوودەبن، هەروەها كۆبوونەوەی رۆشنبیران‌و بەستنی كۆڕو كۆبوونەوەكان، جگە لەئەمانەش چەند ‏جارێك مەراسیمی خەنەبەندانی تێدا بەڕێوەچووە، هەروەها هاتنی خانمانی دەستڕەنگین بۆ ساغكردنەوەی كەلوپەلەكانیان لەبەشی ‏فرۆشتن، لەبەرنامەشمدایە كە كۆشكێكی بچووك لەنێو لۆقەنتەكەدا تایبەت بەفرۆشتنی گوڵی سروشتی بكەینەوە، هەروەها ‏لەتەنیشت لۆقەنتەكەوە جێگایەك دەكەمەوە بۆ هەڵواسینی ریكلام كردن لەشارەكەدا بۆ خوێندنەوەی گۆڤارو رۆژنامەكان‌و ناوی ‏دەنێم رۆژ ژمێری هەڵەبجە.‏

 

كوردستانی نوێ‌