كەبابی سلێمانی، كیشوەر دەبڕێت ‌

زۆر رووداوو چیرۆك هەن باس لە كەبابی سلێمانی دەكەن، ئەوەتا هەر كەبابی سلێمانییە لەئەوروپاش بڵاوبۆتەوەو زۆرێك لەكوردەكانی ئەوێ ‏توانیویانە كەبابی سلێمانی دروست بكەن، كێ دەڵێت نەپەڕیوەتەوە بۆ ئەودیو زەریاو نەگەیشتۆتە ئەمریكاو ئوسترالیاو تەنانەت كیشوەری ‏ئەفریقاش؟

خالید ئەلقشتینی نووسەری بەناوبانگی عەرەب لەنووسینێكی تایبەتی لەبارەی «كەبابی سلێمانی»یەوە دەڵێت: «كەباب خواردن، تام‌و ‏چێژێكی تایبەتی هەیە، بەتایبەتی كەبابی سلێمانی، ئەوەتا لە كەسێك دەپرسن: خۆشبەختترین كەس كێیە؟ ئەویش لەوەڵامدا دەڵێت: «ئەو ‏كەسەیە، كە ژنێكی كورد دەهێنێت‌و كەبابی سلێمانی دەخوات‌و بەچاوی خۆی ناوچەی عەرەبی نابینێت». ئەمە رەنگە نوكتەیەك بێت، بەڵام ‏مانای تایبەتی خۆی هەیە.‏

هاوكات پیرەمێردی شاعیریش وتەیەكی هەیە لەسەر كەبابی سلێمانی‌و دەڵێت: «مایەی ژیانی ئێمە كەباب بێت، بۆ نەیگۆڕینەوە ئێمە بە نان‌و ‏كەبابێ».‏

‏ تەنانەت وەك باسیش دەكرێت، پیرەمێردی شاعیر هێندە حەزی لەخواردنی كەباب بووە، وتوویەتی لەكاتی خواردنی كەباب، دەستتان ‏بەسابوون مەشۆن با بۆنی كەبابەكە بمێنێتەوە، بۆنی كەباب لەسابوون خۆشترە.‏

كەباب دروستكردن شێوازی تایبەتی خۆی هەیە، تەنانەت لەشێوازی برژاندنی گۆشت‌و بەكارهێنانی شیشی برژاندن‌و خەڵووزیش، لەئێستاشدا ‏خواردنێكی جیهانییەو لەزۆربەی وڵاتانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا بەناوبانگە.‏

پەڕینەوەی كەباب

دارا ئەمین هاووڵاتییەكی سلێمانییەو ماوەی چەند ساڵێكە لەبەریتانیا دەژی. باس لەپەڕینەوەی كەبابی سلێمانی دەكات بۆ ئەوروپاو دەڵێت: ‏‏»كاتێك بەشەقامی رۆد لە لەندەن تێدەپەڕیت، چاوت بەچەندین كەبابخانە دەكەوێت لەوانە؛ كەبابخانەی سلێمانی، سەرچنار، ‏لەبەرامبەریشیان چێشتخانەی كەبابی مەنقەلی ئەزمڕو چەندین كەبابخانەو چێشتخانەی تریش هەن، كە نەك كوردەكان، بەڵكو زۆرێك ‏لەعەرەب‌و تەنانەت ئەوروپییەكانیش دەچن كەبابی لێدەخۆن، چونكە كەبابی سلێمانی تام‌و ناوبانگێكی زۆری هەیە».‏

بۆتە خولیا

كەباب خواردن لای هەندێك بۆتە خولیای رۆژانە، هەرچەندە باس لە مەترسیی چەوری كەبابیش دەكرێت، بەڵام خەڵك هەیە هیچ گوێی ‏پێنادات. ئەوەتا ئەحمەد نوری هەموو رۆژێك ئەگەر شیشێك كەباب نەخوات وا هەست دەكەم هیچی نەخواردووە، «تەنها لەهەندێك شوێن ‏كەباب دەخۆم».‏

وتیشی: «نهێنی تام‌وچێژی كەبابی سلێمانی زۆر تایبەتە، تەنانەت ئەو كەسانەی دروستیشی دەكەن، ناتوانن بەكەسی بڵێن‌و وەك نهێنی لای ‏خۆیان پاراستوویانە». ‏

كەبابخانە بەناوبانگەكانی سلێمانی ‏

كەبابی سلێمانی وایكردووە ناوبانگی زۆر بۆ خۆی پەیدابكات، ئەو كەبابخانانەی شار، كە لەڕابردوودا زۆر بەناوبانگ بوون بریتیبوون لە؛ ‏كەبابخانەكانی (عەبەی سەید شەریف، عەباسی ئەبوشوارب، عومەری ئەجێ‌و …هتد).‏

كەبابی عەبەی سەید شەریف

یەكێك لەو كەبابخانانەی لەئێستادا نەماوە، كەبابخانەی عەبەی سەید شەریفە لەگەڕەكی سابونكەران. هەر كەسێك خەڵكی سلێمانی بێت‌و ‏تەمەنی هەبێت، كەبابی عەبەی سەید شەریفی خواردووە، كە بەگێڕانەوەی خەڵك تاموچێژێكی زۆر نایابی هەبووە،  تەنانەت لەدوو دراماشدا ‏لەكاتی خۆیدا باسی كەبابەكەی وەستا عەبدوڵڵا كراوە، بەڵام بەداخەوە لەئێستادا نەماوە.‏

سەركەوت عەبدوڵڵا كوڕی وەستا عەبدوڵڵای كەبابچی، ئاماژەی بۆ ئەوە كرد كە باوكی بەشاگردێتی لەلای وەستا گورونی كەبابچی دەستی بە ‏پیشەكەی كردووە، دواتر خۆی لەپێش ساڵی 1957 دوكانی لەسابونكەران كردۆتەوە. عەبەی سەید شەریف بەهۆی كوردایەتی‌و شەهیدبوونی ‏كوڕێكی حەزی بۆ كەبابچێتی نامێنێت، هەرئەوەش وادەكات كوڕەكانی ئیشی كەبابچێتی نەكەن‌و وازبهێنن.‏

‏ سەركەوت عەبدوڵڵا  باسی لەوەشكرد، كە لەئێستادا برایەكی دەیەوێت ناوی كەبابخانەكەی باوكیان زیندووبكاتەوە لەبەرەو نەمان رزگاری ‏بكات.‏

كەبابخانەی دێرین

یەكێكی دیكە لەو كەبابخانانەی لەساڵی 1948 لەسلێمانی كراوەتەوەو تائێستاش بەردەوامە، كەبابخانەی عەباسی ئەبو شواربە، كە زۆر ‏چیرۆك لەسەر ئەو كەبابخانەیە هەیە‌و هاوژین كوڕی عەباس ئەبو شواربی كەبابچی، مێژووی كەبابخانەكەو باوكی دەگێڕێتەوە. ئەو دەڵێت: ‏‏»عەباس ئەبو شواربی باوكم لەگەڵ وەستا كەریمی برای شاگردبوون لەلای مامەلی، دواتر لەساڵی 1948 تائێستا بەبێ دابڕان خاوەنی ‏دواكنی خۆیەتی‌و كاری تێدا دەكات». هەرچەندە نزیكەی پێنج ساڵە وەستا عەباس بەهۆی نەخۆشییەوە لەماڵەوەیە، بەڵام هاوژینی كوڕی ‏كەبابخانەكە دەبات بەڕێوە.‏

كەبابخانەی عەباسی ئەبوشوارب ئەوەندە بەناوبانگە، كاتی خۆی هەركەسێك چووبێت بۆ شاری سلێمانی‌و لەو كەبابخانەیە نانی نەخواردبێت، ‏پێیان وتووە: «نەچوویت بۆ شار!».‏

هاوژین عەباس ئەبو شوارب، ئێستا لەجێی باوكی كەبابخانەكە دەبات بەڕێوە، بۆ كوردستانی نوێ وتی: «تەنها شتێك كە شانازی پێوە ‏دەكەم، كەبابخانەكەی باوكمە،  هەروەها تایبەتمەندی ئەم كەبابخانەیە ئەوەیە هەمیشە شوێنی سیاسەت‌و قسەی خۆش بووە، بەردەوامیش ‏هاوكاری خەڵك كراوە، هەرئەوەش وایكردووە نەك لەسلێمانی بەڵكو لەهەموو شارەكانی دیكەی عیراق بەناوبانگ بێت كە خەڵك لەشارەكانی ‏دیكەوە دێن بۆ سلێمانی بۆ خواردنی كەبابی عەباسی ئەبوشوارب». ‏

ئێستا کەبابی چەور ناخۆن

ئەوەشی روونكردەوە، كە باوكی نەك لەسلێمانی، بەڵكو لە سوریاو توركیا‌و بەغداش كەبابخانەی هەبووە، وتیشی: «یەكێك لەئامانجەكانی ‏باوكم كە هەمیشە دەیوتەوە، قازانجی كەم‌و قەرەباڵغی زۆر بێت، هەربۆیە زۆربەی كات ئەم كەبابخانەیە وەك دیوەخان وابووە بۆ گۆڕینەوەی ‏قسەو بیروڕا، تەنانەت دوای كۆبوونەوەی مەكتەبی سیاسی حزبەكان، نانخواردنەكان لەم كەبابخانەیە بووە». ‏

هاوژین كوڕی عەباسی ئەبوشوارب، ئەوەشی وت: «سەرۆك مام جەلال زۆر حەزی لەكەبابی دەستی باوكم بووە».‏

یەكێكی تر لەكەبابخانەكانی سلێمانی، كەبابخانەی عومەری ئەجێ-یە، كە بەداخەوە وەستا عومەر ماوەی چەند ساڵێكە كۆچی دوایی ‏كردووە، بەڵام كوڕەكەی جێی گرتۆتەوە. لەكاتی بەسەركردنەوەی ئەو كەبابخانەیە، یەكێك لەوەستاكان باسی لەوەكرد، كە خەڵكی سلێمانی ‏زیاتر حەز لەخواردنی كەباب دەكەن وەك لەخواردنی دیكە، وتیشی: «لەئێستادا بەهۆی زۆربوونی نەخۆشییەوە، هاووڵاتیان وەك ئەوسا ‏كەبابی چەور ناخۆن».‏

باسی لەوەشكرد، كە تاموچێژی كەبابەكەی وەستا عومەری ئەجێ تایبەتمەندیی خۆی هەبووە، تەنانەت كەس ناتوانێت وەك ئەو دروستی ‏بكات.‏

بەكر حاجی عەزیز خاوەنی كەبابخانەی سیروان-یش وتی: «هەموو كەسێك ناتوانێت كەباب دروست بكات، وەك برنج‌و شلە نییە، كە هەموو ‏كەسێك بتوانێت دروستی بكات».‏

كەبابخانەی بەدەوی لەبەغدا

كەبابخانە بەناوبانگەكانی سلێمانی تەنها لەشارەكەدا نین، ئەوەتا كەبابخانەی بەدەوی لەبەغدا بەیەكێك لەكەبابخانە بەناوبانگەكانی ئەو شارە ‏دادەنرێت، كە وەستای سلێمانی كاری لێدەكات، هەر ئەوەش وایكردووە تاموچێژی زۆری هەبێت‌و بەناوبانگ بێت.‏

وەستا هیوا محەمەد یەكێك بووە لەوەستاكانی كەبابخانەی بەدەوی، ئەو ئاماژەی بۆ ئەوەكرد كە كەبابخانەی بەدەوی بۆیە ناوبانگی ‏پەیداكردووە بەهۆی بوونی وەستای كەبابی سلێمانی‌و سەلیقەی وەستاكانییەوە بووە، وتیشی: «رۆژانە لەو كەبابخانەیە بەلایەنی كەمەوە ‏نزیكە 700 بۆ 800 كیلۆگرام گۆشت كراوە بە كەباب».‏

خەڵكی سلێمانی خۆش خۆرن

هەرچەندە خەڵكی سلێمانی هەمیشە حەزیان بەخواردنی خۆش كردووە، هەر ئەوەش وایكردووە بە خۆش خۆر ناوبنرێن نەك زۆرخۆر، ‏كەبابیش تاموچێژێكی زۆر خۆشی هەبووە هەرئەوەش وایكردووە كەبابی سلێمانی لەهەموو شوێنێك بەناوبانگ بێت. ‏

لەئێستادا گلەیی ئەوە دەكرێت، كەتاموچێژی كەباب زۆر جیاوازە وەك ئەوەی كە لەپێشتر هەبووە، چونكە كەبابی ئەوكاتە تەنها بە لەبەی ‏گۆشت دروستكراوەو هیچ شتێكیان تێنەكردووە، بەڵام ئێستا گۆشتەكەی جیاوازە لەگەڵ ئەوەشدا ئاردو پیازو سیرو بیبەری تێدەكرێت، ‏جاران تەنها كەبابی سادە هەبووە، بەڵام ئێستا كەبابی سادەو مەحشی-یش  هەیە.‏

جیاوازی زۆرە

سەركەوت كوڕی عەبەی سەید شەریف، ئەوەی دووپاتكردەوەو وتی: «بەدڵنیاییەوە كەبابەكە جیاوازی زۆرە، چونكە ئەوكاتە گۆشتەكە دیار ‏بوو، باوكم گۆشتی تایبەتی لەلای هەردوو قەساب عەلی بورزو عەلی مەجۆل دەهێناو دوای لەقیمەدان، لەگەڵ تەماتە دەشێلراو دەبرژا كە ‏زۆر تایبەت بووە».‏

هەروەها هاوژین كوڕی عەباسی ئەبوشوراب-یش پێیوایە تەنها جیاوازی ئەوەیە كە كاتی خۆی ئاژەڵەكان خۆماڵی بوون، بەڵام ئێستا ئاژەڵی ‏خۆماڵی نییە، بەڵكو ئەو ئاژەڵانە لەباشووری عیراقەوە دێن. وتیشی: «ئێمە چۆن كاتی خۆی باوكم هەر گۆشتی لەبەی بەكاردەهێنا، ‏ئێستاش بەهەمانشێوە بەكاریدەهێنین».‏

خەڵكی سلێمانی حەزیان بە گۆشتی تایبەت بووە بۆ دروستكردنی كەباب، بەڵام ئێستا سەردەم گۆڕاوەو جۆرەكانی خواردنیش گۆڕانیان ‏بەسەرداهاتووە، بۆیە ئێستا كەبابی مریشكیش هاتۆتەئاراوەو خەڵكێك هەیە لەترسی گۆشتی سوور، ئەو دەخۆن‌و تاموچێژیشی لێدەبینن.‏

كوردستانی نوێ‌