كه‌منداڵ بووم، دایكم ده‌غیله‌ی بۆ من‌و خوشك‌و براكه‌م دانابوو، زۆر دڵمان پێی خۆشی بوو، به‌جۆرێك به‌رده‌وام له‌نێوان خۆماندا ململانێمان بوو كه‌ده‌غیله‌ی كاممان زۆر‌و زوو پڕ ده‌بێت. رۆژانه‌كانمان به‌شێكی ده‌خسته داخیله‌كانه‌وه، به‌ڵام ئه‌وه‌ی كه‌هه‌رگیز له‌یادم ناچێته‌وه ئه‌وه‌یه، كه له‌كاتی كۆڕه‌وه مه‌زنه‌كه ده‌غیله‌كانمان دزرا، هه‌رچه‌نده له‌دوای ئه‌وه‌وه به به‌رده‌وامی ده‌غیله‌مان بۆ دانراوه به‌ئێستاشه‌وه كه‌توانیومه سوودێكی زۆر له‌دانانی ئه‌و ده‌غیله‌یه‌دا وه‌ربگرم.
هه‌رچه‌نده زۆرێك له‌دایكان‌و باوكان به‌رده‌وام ده‌غیله بۆ منداڵه‌كانیان ده‌ده‌نێن، بۆ ئه‌وه‌ی فێریان بكه‌ن كه‌چۆن پاره كۆده‌كرێته‌وه، به‌ڵام به‌شێكی تر له‌دایكان‌و باوكان به‌پێچه‌وانه‌وه قسه ده‌كه‌ن.
به ده‌غیله ئاڵتوون ده‌كڕێت
نازدار عه‌لی یه‌كێكه له‌و خانمانه‌ی كه به به‌رده‌وامی ده‌غیله‌ی بۆ منداڵه‌كانی داناوه، ئه‌و وتی:»من وه‌ك دایكێك به به‌رده‌وامی ده‌غیله‌م بۆ منداڵه‌كانم داناوه، بۆ ئه‌وه‌ی بتوانن پاره‌ی زیاده خه‌رج نه‌كه‌ن‌و هه‌وڵ بده‌ن پاره كۆبكه‌نه‌وه‌‌و فێری خه‌رجكردنی پاره‌ی زۆر نه‌بن».
وتیشی:»هه‌موو ساڵێك له‌ساڵیادی له‌دایكبوونیاندا، ده‌غیله‌كه‌م بۆ هه‌ڵبچڕیون‌و پارچه‌یه‌ك ئاڵتوونم بۆ كڕیون». به‌ڵام به‌پێچه‌وانه‌ی نازدار، ساكار نوری ده‌ڵێت:»هیچ كاتێك ده‌غیله‌م بۆ منداڵه‌كانم دانه‌ناوه، چونكه هه‌ركاتێك هه‌ر شتێكیان پێویست بووبێت، بۆم كڕیون.
منداڵان له‌خه‌می نیشته‌جێبووندان
شه‌ن شه‌وكه‌ت یه‌كێكه له‌و منداڵانه‌ی كه‌ده‌غیله‌ی هه‌یه‌و به به‌رده‌وام جه‌ژنانه‌و پاره‌ی رۆژانه‌كانی ده‌خاته ده‌غیله‌كه‌یه‌وه. شه‌ن وتی:»ده‌غیله‌كه‌م زۆر خۆش ده‌وێت، چونكه پاره‌كه‌ی ناده‌م به‌هیچ كه‌سێك، كۆی ده‌كه‌مه‌وه‌‌و كه‌گه‌وره بووم ده‌یده‌م به‌خانوو بۆ باوكم».
دانیاڵ ئازاد یه‌كێكی دیكه بوو له‌و منداڵانه‌ی كه‌ده‌غیله‌ی هه‌بوو، وه‌ك خۆی وتی:»داخیله‌كه‌م ناده‌م به‌هیچ كه‌سێك، چونكه پاره كۆ ده‌كه‌مه‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی كه گه‌وره بووم ده‌وڵه‌مه‌ند بم».
به‌ره‌و كه‌مبوونه‌وه ده‌چێت
هاوكات له‌تیف حسێن وه‌ك توێژه‌ێكی كۆمه‌ڵایه‌تی ئاماژه به‌وه ده‌كات، كه له‌م سه‌رده‌مه‌ی ئێستادا، ده‌غیله‌ی منداڵان‌و پاره پاشه‌كه‌وت كردن له‌لایه‌ن منداڵان‌و ته‌نانه‌ت گه‌وره‌كانیشه‌وه به‌ره‌و كه‌م بوونه‌وه‌ی به‌رچاو رۆیشتووه، ئه‌مه‌ش گومانی تێدا نییه كه‌باشتربوونی بارودۆخی ژیان‌و گوزه‌رانی خه‌ڵكی له‌پشته‌وه‌یه.
ئاماژه په‌روه‌رده‌ییه‌كانی ده‌غیله
ئه‌و توێژه‌ره كۆمه‌ڵایه‌تییه بۆ كوردستانی نوێ وتی:»ئه‌گه‌ر به‌دیوه‌كه‌ی تردا سه‌یری ده‌غیله‌ی منداڵ بكه‌ین، ئه‌وه‌مان بۆ ئاشكرا ده‌بێت كه‌ئه‌م بابه‌ته به‌تایبه‌ت بۆ منداڵ په‌یوه‌ندی به‌خراپی یان باشی باری ئابووری تاك‌و خێزانه‌وه نییه، هێنده‌ی په‌یوه‌ندی به‌وه‌وه هه‌یه كه‌به‌و كاره منداڵ راده‌هێنرێت كه‌بتوانێت به‌پێی پێویستی‌و زه‌رورییه‌ت پاره‌كانی خۆی خه‌رج بكات‌و زیاده‌ڕۆیی نه‌كات، چونكه راده‌هێنرێت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه له‌ڕێگه‌ی پاره‌ی پاشه‌كه‌وتكراوی خۆیه‌وه، ئه‌و كه‌لوپه‌ل‌و پێداویستییانه‌ی هه‌یه‌تی دابینی بكات، ئه‌مه‌ش واده‌كات تاڕاده‌یه‌كی زۆر منداڵ فێری ئه‌وه بكرێت، كه پشت به‌خۆی ببه‌ستێت‌و بزانێت له‌كوێدا پێداویستییه‌كانی زه‌رورن‌و پاره‌كانی خه‌رج بكات‌و له‌كوێشدا بایه‌خی نه‌بێت خه‌رجی نه‌كات».
په‌یوه‌ندی به‌په‌روه‌رده‌ی خێزانه‌وه هه‌یه
له‌به‌شێكی دیكه‌ی قسه‌كانیدا له‌تیف حسێن ده‌ڵێت:»به‌داخه‌وه له‌ئێستادا په‌نابردن بۆ پاره پاشه‌كه‌وت كردن‌و دانانی ده‌غیله له‌لایه‌ن منداڵانه‌وه تاڕاده‌یه‌كی زۆر به‌ره‌و كه‌م بوونه‌وه ده‌چێت، ئه‌مه‌ش په‌یوه‌ندی به‌په‌روه‌رده‌ی خێزان‌و دایكان‌و باوكانه‌وه هه‌یه، به‌وه‌ی كه‌هه‌ر له‌ته‌مه‌نێكی زووه‌وه‌‌و به‌هۆی باشی بارودۆخی ئابوورییه‌وه، منداڵ هه‌ر داواكاری‌و پێداویستییه‌كی هه‌بێت بۆی دابین ده‌كرێت‌و رۆژانه خه‌رجییه‌كی پێده‌درێت، كه‌زۆركات ئه‌و پاره‌و خه‌رجییه‌ی ده‌یدرێتی زۆر له‌ته‌مه‌ن‌و پێداویستییه‌كانی زیاترن».
روونیشیكرده‌وه، بۆیه ئه‌مه‌ش واده‌كات هه‌ستكردنی منداڵ به‌پاشه‌كه‌وت كردنی پاره‌كانی له‌لای شتیكی بێ مانا بێت‌و خۆی بۆ هیج شتێك ماندوو نه‌كات، چونكه ئه‌گه‌ر هه‌ر شتیكی بووێت، ئه‌وا خێزانه‌كه‌ی بۆی دابین ده‌كات.
كارێكی ژیرانه‌یه
هاوكات مامۆستایه‌كی زانكۆ ئاماژه بۆ ئه‌وه ده‌كات، كه‌ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ده‌غیله داده‌نێت كه‌سێكی ژیره، چونكه رۆژێك له‌ڕۆژان بۆ پێداویستی خۆی ناكه‌وێته هه‌ڵه‌وه‌و زۆر به‌عاقڵانه پێویستییه‌كانی خۆی دابین ده‌كات.
نه‌وزاد محه‌مه‌د حه‌مه مامۆستا له‌زانكۆی سلێمانی ئه‌وه‌ی خسته‌ڕوو، دانانی داخیله له‌منداڵییه‌وه ده‌ستپێده‌كات‌و ده‌بێته هۆكارێكی گرنگ بۆ پاشه‌كه‌وتكردنی پاره، وتیشی:»پێویسته خێزانه‌كان منداڵه‌كانیان له‌سه‌ر دانانی ده‌غیله رابهێنن، بۆ ئه‌وه‌ی بتوانن كه‌گه‌وره بوون‌و پاره‌یان هه‌بوو پاشه‌كه‌وتی بكه‌ن».
قیست‌و ده‌غیله
ئه‌و مامۆستایه‌ی زانكۆ ئه‌وه‌شی روونكرده‌وه، كه له‌ئێستادا‌و له‌زۆربه‌ی شوێنه‌كاندا سلفه هه‌یه كه‌خۆشبه‌ختانه ده‌توانرێت جێگه‌ی ده‌غیله بگرێته‌وه‌‌و پاره پاشكه‌وت بكرێت. به‌ڵام مامۆستا نه‌وزاد نیگه‌رانی خۆی ده‌ربڕی به‌رامبه‌ر به‌قیست‌و به‌كارێكی ناژیرانه‌ی وه‌سفكردو وتی:»قیست ناتوانرێت جێگه‌ی سلفه‌و ده‌غیله بگرێته‌وه، چونكه مانگه‌نه به‌شێكی زۆری پاره‌كه‌ت له‌ده‌ست ده‌ڕوات». وتیشی:»ده‌توانرێت پاره كۆبكه‌یته‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی بتوانرێت پێویستیه‌كانی پێبكڕیت».
كوردستانی نوێ
Kurdish