لە كوردستان جۆرە بلۆكێك بە پیشەسازیی ئەڵمانی بەرهەم دەهێنرێت، كاریگەری زۆری بۆ سەر پاراستنی گەرمی و ساردیی خانوو هەیە. بەوەیش خانووی بەكاربەر خەرجی وزەی زۆر كەمتر دەبێتەوە و چیتر خاوەن ماڵ ناچار نییە ساڵانە بە سەدان هەزار دینار بە نەوت بدات.
لە هەرێمی كوردستان كە هاوینی زۆر گەرم و زستانی ساردی هەیە، سوود وەرگرتن لەو كەرەستە بیناسازییانەی رێگری لە گواستنەوەی گەرما و سەرما دەكەن، رۆڵی زۆر كاریگەر دەبینن لە پاراستنی وزە و سامانی گشتی.
هەر كە پلەكانی گەرمی كەمێك دادەبەزن، هاووڵاتییان بۆ گەرمكردنەوەی ماڵەكانیان هانا بۆ هیتەر و سۆپای نەوت و سپلیت دەبەن، هەموو ئەو ئامێرانە لەگەڵ گرانیی نرخی ئەو وزەیەی خەرجی دەكەن، توانای گەرمكردنەوەی ژوورێكیان هەیە و ئەوانیتر هەر بە سارد و سڕی دەهێڵنەوە. هۆی سەرەكی هانابردنی خەڵك بۆ ئەو ئامێرانە بۆ جۆری ئەو كەرەستانە دەگەڕێتەوە كە لە دروستكردنی خانووەكە بەكار هاتوون.
كەسێك كە پارچە زەوییەكی هەیە، هەموو هەوڵێكی ئەوەیە بە هەرزانترین جۆری كەرەستە خانووەكە تەواو بكات و لە كرێچیەتی رزگاری بێت، بەڵام بیر لەوە ناكاتەوە خراپیی خانووەكە لە رووی پاراستنی گەرمی و ساردی دووبارە دەیكاتەوە بە كرێچی وزە.
لە كوردستان زیاتر سوود لە بلۆك وەردەگیرێت كە بەرگەی سەرما و گەرما ناگرێت. خانوویەك كە لە بلۆك دروست كرابێت و كەرەستەی تر بۆ پرسی گواستنەوەی گەرما و سەرما سوودی لێ وەرنەگیرابێت، لە زستاناندا بە ئەستەم گەرم دەكرێت و لە هاوینانیشدا فێنككردنی ئەستەمە.
لە هەرێمی كوردستان ماوەی چەند ساڵێكە جۆرە بلۆكێك بە پیشەسازیی ئەڵمانی بەرهەم دەهێنرێت كە ئەو كێشەیەی چارەسەر كردووە. ئەو پیشەسازییە دوو ساڵ دەبێت لقێكی كارگەكەی لە هەولێر كراوەتەوە.
سەرووی 80%ی هاووڵاتییان بە حكوومەتیشەوە گرنگی بە كوالێتی نادەن و حەز دەكەن كەرەستەیەك بەكار بهێنن نرخی هەرزان بێت.”
بلۆكەكە لە ئەندازەی جیاواز دروست دەكرێت و هێز و پتەویی یەكێكە لە تایبەتمەندییە سەرەكییەكانی، هاوكات بۆ رێگریكردن لە گواستنەوەی سەرما و گەرما سوود لە مادەیەكی هاوشێوەی تەپەدۆر وەرگیراوە. كێشی جۆرێكی ئەم بلۆكە لە ئەندازەی 40 بە 20 سانتیمەتر و بەرزایی 20 سانتیمەترە، 23 كیلۆگرامە و لە چەو و لم و چیمەنتۆ و تەپەدۆر دروست دەكرێت.
لە هەر مەترێكی دووجا لەو جۆرە بلۆكە، گواستنەوەی گەرما 0.5%ـە بەراورد بە جۆری بلۆكی ئاسایی، بەرانبەر بە باران و تەڕییش بەهێزە و بڕێكی زۆر كەم ئاو هەڵدەمژێت.
بۆ باڵەخانە واتە بۆ گرێدانی دیوارەكان، سوود لە بلۆكی 10 كیلۆگرامی وەردەگیرێت كە تەنیا رۆڵی دیوار دەبینێت و قورسایی لەسەر نییە و رێگری لە گواستنەوەی سەرما و گەرما دەكات.
ئەحمەد وەهاب نوێنەری گرووپی حاجی وەهاب كە خاوەندارێتی كارگەكە دەكات، روونی كردەوە، لە كوردستان لەبەر هەرزانی و خێرا بەرزكردنەوەی دیواری خانوو و كەمیی تێچووی كرێكار و وەستا، سوود لە بلۆكی ئاسایی وەرگیراوە و واز لە كەرپووچ هێنرا كە لە رابردوودا باشترین كەرەستەی بیناسازی بووە، هەم بۆ قایمی و هەم بۆ پاراستنی سەرما و گەرما، بەڵام ئەم بلۆكە نوێیە لە كەرپووچیش گرنگترە و تەنانەت ئەڵمانیا وازی لە كەرپووچ هێناوە، ئێستە لەم جۆرە بلۆكە سوود وەردەگرێت، چونكە كەرپووچیش دوای 50 ساڵ دەپووكێتەوە.
دانەیەك لەم بلۆكە لە رووی نرخەوە زیاتر لە سێ هێندەی نرخی بلۆكی ئاساییە، هەر ئەوەش وایكردووە خەڵك كەمتر رووی تێ بكەن. نوێنەری كارگەكە گوتی، “یەك جار كەرەستەیەك بە گران بكڕی و دواتر تێیدا بحەسێیتەوە، لەوە باشترە یەكجار بە هەرزان بیكڕێ، بەڵام یەك تەمەن وزە و نەوت و پارەی زیادە خەرج بكەی بۆ ئەوەی ماڵەكەت گەرم یان سارد ببێتەوە”.دانەی بلۆكی ئاسایی ئێستە لە بازاڕ 400 دینارە، بەڵام ئەم بلۆكە نوێیە بە هەزار و 350 دینارە.
گرنگترین تایبەتمەندیی ئەم جۆرە بلۆكە پاراستنە لە گەرما و سەرما. بۆ نموونە رێژەی گواستنەوەی گەرما لە خشتی سوور 0.7%ـە، كەچی لەم بلۆكە قورسە ئەڵمانییە 0.5%ـە و لە جۆرە سووكەكەی تایبەت بە باڵەخانەیش 0.3%ـە، واتە بەراورد بە خشتی سوور یان كەرپووچ زیاتر لە دوو هێندە بەرگری لە گواستنەوەی سەرما و گەرما دەكات.
بلۆكەكە لە سێ بەش پێكدێت، یەكەم بەشی هەڵگری قورسایی كە بە load bearing ناسراوە، بەشێكیشی تایبەتە بە رووكەشی بلۆكەكە و بەشەكەی تریشی لە جۆرێك فنیلە پێكهاتووە، پارێزگاری لە گواستنەوەی سەرما و گەرما دەكات.
سەلیم مەلا یوونس بەڵێندەرە و ئەم جۆرە كەرەستەیە بۆ دروستكردنی خانوو بەكار دەهێنێت، دەڵێت، دەیان خانووی بەم بلۆكە بنیات ناوە و لە باشیی كەرەستەكە دڵنیان، بەڵام كێشە لەوەدایە سەرووی 80%ی هاووڵاتییان بە حكوومەتیشەوە حەز دەكەن كەرەستەیەك بەكار بێنن نرخی هەرزان بێت.
روونی دەكاتەوە، “پڕۆژەی حكوومەت هەبووە لە جیاتی كەرەستەی باش، لە بلۆكی ئاسایی سوود وەرگیراوە، لە كاتێكدا كوالێتییەكە لەگەڵ یەكتردا زۆر جیاوازن”.
وەك ئەو بەڵێندەرە زیاتر تیشكی خستەسەر، هاووڵاتییان تەنیا لە دیكۆر دەپرسن و گرنگی بە كوالێتی نادەن، بۆیە زۆربەی خانووەكانی كوردستان بەرانبەر بە سەرما و گەرما بەرگرییان نییە و دەبێ پارەیەكی زۆر خەرج بكرێ تا گەرم یان فێنك بكرێنەوە.
وشه
Kurdish