دانیشتووانی موسڵ گیرۆدەی دەستی هەژاری و بێكارین

رزگاركردنەوەی موسڵ لەژێر دەسەڵاتی تیرۆریستانی داعش، تائێستا نەیتوانیوە ببێتە رێخۆشكەر بۆ گەڕانەوەی ئاوارەكان، بەهۆی وێرانبوونی شارەكەش ئاوارەكان مانەوەیان لە كەمپەكاندا بەباشتر دەزانن وەك لەگەڕانەوە، بەپێی داتاكانی بانكی نێودەوڵەتیش، ئاستی هەژاری لە ناوچە رزگاركراوەكانی عیراق بۆ ٤٠% بەرزبۆتەوە.

نەمانی سەروەت و سامانیان

نزیكەی ١٠ مانگ بەسەر كۆتاییهاتنی دەسەڵاتی تیرۆریستانی داعش لە شاری موسڵدا تێدەپەڕێت، بەڵام تا ئێستا زیاتر لە دوو ملیۆن دانیشتووی ئەو شارە لە كەمپەكان دەژین.

هەرچەندە ئاوارەكان دەیانەوێت بگەڕێنەوە سەر ماڵ و حاڵیان و كۆتایی بە ژیان لە ناو كەمپەكاندا بهێنن، بەڵام هەژاری و وێرانیی ژێرخانی ئابووری لە شارەكەیاندا رێگری لە گەڕانەوەیان دەكات، بەشێك لەو ئاوارانەشی چوونەتەوە موسڵ، بەسەر وێرانبوونی خانووەكانیان‌و نەمانی سەروەت و سامانیان گەڕاونەتەوە، بۆیە ناچار بوون منداڵەكانیان بنێرنە سەر شەقامەكان و لە رێی كۆكردنەوەی چەند كەلوپەلێك و دواتر فڕۆشتنیان پارە بۆ بژێویی ژیانیان پەیدا بكەن.

ئاستی هەژاری لە ناوچە رزگاركراوەكانی عیراق

بەپێی داتاكانی بانكی نێودەوڵەتی، ئاستی هەژاری لە ناوچە رزگاركراوەكانی عیراق بۆ ٤٠% بەرزبۆتەوە، نەتەوە یەكگرتووەكانیش ئاماژەی بەوەكردووە، لە كۆی چوار منداڵی عیراق، منداڵێكیان بە هەژاری دەژی و بێكاریش هێندەی تر رەوشەكەی سەخت كردووە، چونكە ئاوارە گەڕاوەكان پشتیان بە حكومەت بەستووە بە بەدەستهێنانی داهات و ئاستی بێكاریش لە ناوچە رزگاركراوەكانی عیراق نزیكەی ١٢% یە.

بەپێی ئامارەكانی نەتەوە یەكگرتووەكان، بە تەنها لە موسڵ ٤٠ هەزار خانوو پێویستیان بە نۆژەنكردنەوە هەیە، دووبارە ئاوەدانكردنەوەی ناوچە رزگاركراوەكانی عیراقیش لانیكەم ١٧ ملیار دۆلاری تێدەچێت.

هەرچەندە حكومەتی عیراق و لایەنە سیاسییەكان لە چوارچێوەی بانگەشەی هەڵبژاردندا دەیانەوێت كۆتایی بە دۆسێی ئاوارەكان بهێنن، بەڵام لەسەرەتای ئەمساڵەوە ٣٧ هەزار هاووڵاتیی موسڵ گەڕاونەتەوە كەمپەكان.

٢٤٨ ملیۆن یۆرۆ

بەپێی ئەو ئامارانەشی لە مانگی ئازاری رابردوودا بڵاوكرایەوە، دوو ملیۆن و ٢٠٠ هەزار كەس تا ئێستا وەك ئاوارە و كۆچبەر ناویان تۆمار كراوە.

لەپێناوی چارەسەركردنی رەوشەكەشدا، بانكی نێودەوڵەتی‌و حكومەتی عیراق سندوقێكی تایبەتییان بۆ كۆكردنەوەی ٢٤٨ ملیۆن یۆرۆ دابین كردووە، كە دەیانەوێت لەو رێیەوە رەوشی ژیانی زیاتر لە یەك ملیۆن و ٥٠٠ هەزار كەس لەوانەی لە هەژارییەكی زۆردا دەژین باش بكەن‌و هەلی كاریشیان بۆ بدۆزنەوە.

گەیشتۆتە لە (23%)

پێشتریش، دەزگای ناوەندیی ئاماری عیراق راپۆرتێكی سەبارەت بە رێژەی بێكاری بڵاوكردەوەو بەپێی راپۆرتەكەش، بە بەراورد بەپێش هاتنی گروپی تیرۆریستی داعش، رێژەی بێكاری زیادیكردوەو گەیشتۆتە لە (23%)و بەهۆی شەڕو توندوتیژییەكانیشەوە نزیكەی دوو ملیۆن ژن هاوسەرەكانیان لەدەستداوە.

دەزگای ناوەندی ئاماری سەر بەوەزارەتی پلاندانانی عیراق، بەبۆنەی رۆژی جیهانی ژنانەوە راپۆرتێكی سەبارەت بەڕەوشی ژنان بڵاوكردۆتەوەو تیایدا ئاماژەی بۆ ئەوەكردوە، (22,2%)ی ژنان بێكارن‌و (8,5%)ی پیاوانیش بێكارن، بەو جۆرەش كۆی رێژەی بێكاری لەناو هەردوو رەگەزەكەدا گەیشتۆتە (٢٣%) لەكاتێكدا پێش هاتنی گروپی تیرۆریستی داعش‌و داگیركردنی یەك لەسەر سێی خاكی عیراق رێژەكە (١٩%) بووە.

دەزگای ناوەندی ئامار روونیشیكردۆتەوە: رێژەی ئەو خێزانانەی لەلایەن ژنانەوە سەرپەرشتی دەكرێن لەناوەندی شارەكان دەگاتە (11,4%) لە دەوروبەری شارەكانیش دەگاتە (7,6%) ئەو رێژەیەش (10,5%)ی كۆی گشتی خێزانەكانی عیراق پێكدەهێنن.

ملیۆنێك‌و ٩٠٠ هەزار بێوەژن

دەستەی ناوەندی ئاماری عیراق، ئاماژەی بۆ ئەوەشكردووە: ئێستا رێژەی ئەو ژنانەی كە بەهۆی جەنگی داعش‌و كردەوە تیرۆریستیەكان‌و رەوشی ئابووری هاوسەرەكانیان لەدەستداوە گەیشتۆتە ملیۆنێك‌و ٩٠٠ هەزار بێوەژن.

بەپێی دواین ئامار، رێژەی دانیشتووانی عیراق ٣٧ ملیۆن‌و ١٣٨ هەزار كەسی تێپەڕاندووە كە ١٨ ملیۆن‌و ٣٧٥ هەزاریان لە رەگەزی مێن‌و ١٨ ملیۆن‌و ٧٦٣ هەزاریشیان لە رەگەزی نێرن.

زۆریی ژمارەی هەژارانی عیراق، وای لە حكومەتی عیراق كردووە بیر لە هەنگاوی نوێ بكاتەوە بۆ كەمكردنەوەی گرفتەكەو لەهەوڵێكیشدا بۆ چارەسەركردنی، وەزارەتی پلاندانان بەهاوكاری بانكی نێودەوڵەتی ستراتیژیەتێكی نوێی بۆ كەمكردنەوەی رێژەی هەژاری لەنێوان ساڵانی 2018 بۆ 2022 لەعیراق راگەیاندوە، بەپێی ئەو ستراتیژیەتیە تا ساڵی 2022 لەڕێی 32 پڕۆژەوە ئاستی هەژاری لەعیراق بەڕێژەی لە (25%) كەمدەبێتەوە.

كوردستانی نوێ